در پی موفقیت های اخیر اساتید و پژوهشگران دانشگاه حکیم سبزواری در عرصه های مختلف علمی و پژوهشی، در جدیدترین مورد دکتر بقایری عضو هیات علمی دانشگاه حکیم سبزواری به همراه محقیقین دانشگاه علوم پژشکی تهران نانوحسگرآزمایشگاهی را طراحی کرده‌اند که قادر است مقادیر داروی ضد صرع و ضد پارکینسون مصرف شده را به‌دقت اندازه‌گیری کند که این کار پژوهشی بازتاب گسترده ای در رسانه های علمی کشور داشته به طوری که سایت معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری ستاد ویژه توسعه فناوری نانو در گفتگویی با دکتر بقایری به انعکاس این موفقیت پرداخته است که در ادامه شما می توانید این گفتگو را مشاهده کنید.
اندازه‌گیری دقیق داروی ضد پارکینسون مصرف‌شده
محققین دانشگاه حکیم سبزواری و دانشگاه علوم پزشکی تهران نانوحسگری آزمایشگاهی را طراحی کرده‌اند که قادر است مقادیر داروی ضد صرع و ضد پارکینسون مصرف شده را به‌دقت اندازه‌گیری کند. لازم به ذکر است اندازه‌گیری این داروها می‌تواند موجب بهبود بررسی روند عملکرد درمانی آن‌ها گردد.
امروزه پیشرفت‌های علمی صورت گرفته در زمینه‌ی داروسازی و پزشکی افزایش یافته است. ایران یکی از پرمصرف‌ترین کشورها در زمینه‌ی استفاده از دارو است. بیماری پارکینسون یکی از شایع‌ترین بیماری‌های پیش‌رونده‌ی عصبی در سیستم اعصاب مرکزی به شمار می‌رود. این بیماری مردان را ۱/۵ برابر بیش از زنان مبتلا می‌کند. در سراسر جهان ۱۰ میلیون نفر از بیماری پارکینسون رنج می‌برند. داروی انتاکتپون یک داروی مهارکننده برای درمان بیماری پارکینسون است. تعیین دقیق درجه‌ی خلوص داروها یکی از پارامترهای مهم در مراحل ساخت دارو پیش از ورود به بازار مصرف است. همچنین تعیین دقیق مقدار داروی مصرف شده و یا دفع شده از بدن می‌تواند جهت افزایش کارایی درمانی دارو ضروری باشد. دکتر مهدی بقایری با بیان این مطلب که بیش از ۹۰ درصد داروهای مصرفی دارای ساختارهای شیمیایی سنتزی بوده و عدم اطلاع‌رسانی دقیق در رابطه با نحوه‌ی مصرف، میزان مصرف و پرهیزهای غذایی و دارویی لازم هنگام مصرف دارو، سبب بروز مسمومیت‌های پنهان و آشکار دارویی می‌گردد، در خصوص اهداف طرح گفت: «در طرح حاضر به کمک نانوذرات نقره یک حسگر الکتروشیمیایی جهت تشخیص و اندازه‌گیری داروی ضد پارکینسون انتاکتپون طراحی و ساخته شده است.» به گفته‌ی این محقق نانوحسگر ساخته شده در این طرح می‌تواند مقادیر اندک دارو را با سرعت بالا اندازه‌گیری کند. همچنین زیست سازگاری و تکرارپذیری بالا از دیگر مزایای این نانوحسگر در مقایسه با روش‌های مشابه است. بقایری در خصوص ساختار نانوحسگر طراحی شده افزود: «این نانوحسگر از یک الکترود کربن شیشه‌ای تشکیل شده که نانوذرات نقره بر روی آن تثبیت شده است. به‌منظور جلوگیری از کلوخه شدن و تجمع نانوذرات نقره از نانولوله‌های کربنی عامل دار شده به‌عنوان بستر احیای الکتروشیمیایی و سنتز نانوذرات بر سطح الکترود کربن شیشه‌ای استفاده شده است. نانوحسگر تهیه شده از پایداری و گزینش پذیری قابل قبولی نسبت به داروی انتاکاپون برخوردار است.» وی ادامه داد: «ابتدا نانولوله‌های کربنی با ماده‌ی متفورمین عامل دار شده و بر روی الکترود کربن شیشه‌ای قرار داده شد. سپس نانوذرات نقره به روش ترسیب الکتروشیمیایی بر روی الکترود کربن شیشه‌ای اصلاح شده سنتز شد. سپس الکترود تولید شده به‌وسیله‌ی روش‌های میکروسکوپی و پراش پرتو ایکس مشخصه یابی شد. در نهایت مقدار انتاکاپون در نمونه‌ی زیستی به‌وسیله‌ی نانوحسگر اندازه‌گیری گردید.» بر اساس نتایج به‌دست‌آمده، کمترین مقدار داروی انتاکاپونی که این حسگر قادر به شناسایی و اندازه‌گیری آن است، ۳/۱۵ نانومولار بوده است. این تحقیقات حاصل تلاش‌های دکتر مهدی بقایری، دکتر امیرحسن امیری، دکتر بهروز ملکی- اعضای هیأت علمی دانشگاه حکیم سبزواری، دکتر ملیحه برازنده- عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران و سمانه فرهادی- دانشجوی مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه حکیم سبزواری است. نتایج این کار در مجله‌ی Materials Science and Engineering C (جلد ۶۶، سال ۲۰۱۶، صفحات ۷۷ تا ۸۳) به چاپ رسیده است.
لینک اصلی خبر بر روی سایت معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری ستاد ویژه توسعه فناوری نانو