آرامگاه امین التجار مشهدی، بنایی تاریخی که به یکباره در سبزوار طلوع کرد و با معماری جذاب و فضای سنتی چشم هر بیننده ای را به خود جذب کرد. طلوعی که به واسطه ی تفاهم نامه بین دانشگاه حکیم سبزواری و اداره میراث فرهنگی صورت گرفت و طی این تفاهم نامه کار مرمت و احیای این بنای تاریخی به گروه مرمت این  دانشگاه واگذار شد.

 حال و  پس از احیا، این بنا که یکی از زیباترین بناهای تاریخی شهر به عنوان  پایگاه پژوهشی شهر تاریخی سبزوار شروع به کار خواهد کرد پایگاهی که دکتر سیاوش پور معتقد است، این پایگاه  پلی بین گذشته، تاریخ و هویت و آینده میراث تاریخی شهر ایجاد خواهد کرد.

  با اتمام فرایند مرمت بنای آرامگاه گفتگویی با رئیس دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه حکیم سبزواری داشته ایم، دکتر بهرام سیاوش پور  در این گفتگو با اشاره به اینکه هدف ما  در رشته مرمت حرکت به سمتی است که دانشجویان  این رشته با توجه به ماهیت و تخصصی که فراخواهند گرفت، بتوانند در زمینه های عملی تجربه های خوبی داشته باشند، گفت: برای اینکه زمینه حضور دانشجویان را در محیط و فضاهای واقعی محیا کنیم و  دانشجو از نزدیک بتواند شرایط کار و فعالیت را در بناهای تاریخی لمس کند، از طرف دانشگاه به میراث فرهنگی سبزوار پیشنهاد شد که یکی از ابنیه تاریخی شهر  که  نیاز به مرمت داشته باشد در اختیار دانشگاه حکیم سبزواری گذاشته شود.

وی افزود: در همین راستا  در سال ۹۲ تفاهم نامه ای با اداره کل میراث فرهنگی استان خراسان تنظیم  و  طی این تفاهم نامه میراث فرهنگی با توجه به شرایط  وقت، آرامگاه امین التجار معروف به خانه مشهدی ها (که موقعیت آن در میدان کارگر جنب کتابخانه حاج ملاهادی سبزواری قرار دارد) را جهت مرمت به دانشگاه واگذار کرد.

دکتر سیاوش پور یادآور شد: در همان ابتدای کار به مسئولین میراث اعلام  کردیم به ما به چشم پیمانکار ساختمانی نگاه نکنند بلکه فرایند مرمت فرایندی زمان بر و تدریجی است و  تاکید  کردیم  دانشگاه نسبت به تعهدی که به حفظ و احیای میراث تاریخی و فرهنگی شهر در خود احساس می کند این کار را با کیفیت و دقت بسیار انجام خواهد داد.

این استاد دانشگاه ادامه داد: با توجه به این تعهدات، مرمت بنا با یک حرکت آرام و تدریجی و با توجه به دروس دانشجویان طبق تقویم آموزشی صورت گرفت و اساتید هفته ای یک یا دو روز کلاس های درس  را  در آنجا برگزار می کردند.

وی با تاکید بر اینکه  کار مرمت بنا توسط دانشجویان و استادکارهای سنتی و به روش کاملا اصولی و فنی صورت گرفت، یادآور شد:  البته ما در این کار از بهترین متخصصان این حوزه در سطح استان سود بردیم و با دستور کار این کارشناسان و نظارت لحظه به لحظه آن ها  فرایند مرمت صورت گرفت.

 دکتر سیاوش پور افزود: خوشبختانه تقریبا همزمان با انجام  کار مرمت بنا توسط دانشگاه، با همکاری که  فی مابین شهرداری و میراث فرهنگی  صورت گرفت، بنایی که در حاشیه  خیابان قرار داشت  و جلوی دید بنا را از حاشیه خیابان گرفته بود خریداری و تخریب شد و خانه از حاشیه خیابان در افق دید مردم قرار گرفت.

دکتر سیاوش پور  ضمن تاکید بر اینکه سعی شد دقت بسیار بالا و سرعت پایین باشد تا بنای تاریخی از صدمه و تخریب مصون بماند، گفت: نمی توان در مرمت بناهای تاریخی مانند کارگاه های عمرانی دیگر، به صورت فشرده و با سرعت روی موضوعی کار کرد.

 رئیس دانشکده معماری و شهرسازی افزود: اتفاقی که در این میان افتاد این بود  که ما همواره و بنا به ضرورت و ماهیت رشته مرمت، در دانشکده مصالحی را برای کارهای عملی دانشجویان می خریدیم و دانشجویان این مصالح را در داخل سوله ها و به صورت تمرینی استفاده می کردند و عملا این مصالح استفاده مفیدی نداشت اما پس از در اختیار گرفتن این بنا توسط دانشگاه، از همین مصالح در جهت مرمت بنای آرامگاه سود بردیم و  بدین ترتیب بود که هزینه زیادی برای این کار به دانشگاه تحمیل نشد، جدا از اینکه میراث فرهنگی نیز در این  در تهیه مصالحی که مورد نیاز بود کمکهای خوبی به ما کرد.

این استاد دانشگاه با تاکید بر اینکه  تجربه مرمت این اثر تاریخی از چند وجه حایز اهمیت است، افزود: وجه اول اینکه این کار، کار خود دانشجو بود و دانشجوی ما در طی این پروژه با موقعیت های واقعی  درگیر شد تا با موقعیت های انتزاعی و آزمایشگاهی و متنزع از واقعیت، باید بگوییم تجربیات موقعیت های واقعی هیچ گاه در کارگاه  و سوله بدست نمی آید.

رئیس دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه ادامه داد: باید بدانید از ابتدای این کار عشق و علاقه ای نسبت به فضا و محیط  در دانشجویان شکل گرفت و دانشجو بومی و غیربومی ما لباس کار پوشید و به شکل جدی وارد حیطه ی کار عملی شد.

 دکتر سیاوش پور افزود: وجه دیگری که این عملیات مرمت داشت جنبه آموزشی این کار بود،باید  گفت این پروژه هم به لحاظ آموزشی بسیار مفید بود و هم به لحاظ فرهنگی، اصولا معتقدیم، بودن دانشجوی در آن فضا و آن بنای تاریخی یک نوع رابطه ی تعلق گونه بین فرد و مکان به وجود می آورد که این برای ما به عنوان اساتید و جامعه دانشگاهی مهمتر از آموزش صرف است، به واقع آن عشق و علاقه  و تعلق مهم است و این حس تعلق را دانشجو تنها با قرار گرفتن در فضایی اینچنینی می تواند بدست آورد.

وی خاطر نشان کرد: جنبه دیگر این مسئله، که جنبه بسیار مهمی  نیز هست، این بود که یک بنای تاریخی نجات یافت، یک بنا که شاید میراث فرهنگی با بودجه محدودی که سالانه در اختیار دارند هرگز نمی توانستند آن را نجات دهند.

عضو هیات علمی دانشگاه حکیم سبزواری همچنین افزود:  وجه بسیار مهم دیگری که این کار داشت پیامی بود که به مسئولین شهر و مردم منتقل کرد، در زمانه ای هستیم که بنا به دلایلی که شاید از عدم شناخت و ضعف بدنه فرهنگی منشاء بگیرد، در برخی از بخش ها گاها یک بی اعتنایی به هویت ایرانی و اسلامی شهر و شهروندان مشاهده می شود و ما شاهدیم که یک بنای تاریخی به راحتی تخریب می شود و این قضیه در کمال بی اعتنایی مسئولین امر صورت می گیرد، ما در دانشکده معماری و شهرسازی معتقدیم  باید با کارهایی اینچنینی می توان به پررنگ کردن اهمیت حفظ تاریخ و هویت شهری کمک کرد و اینگونه مسئولین را نیز نسبت به این مسئله حساستر کرد.

دکتر سیاوش پور مخاطب دوم پیام این مرمت را  دیگر ارگان های اجرایی شهر دانست و گفت: این مرمت به وسیله دانشگاه به عنوان نهادی که قدرت اجرایی به معنای واقعی ندارد  صورت گرفت، به واقع ما این رسالت را در جهت احیاء هویت شهر در خود احساس کردیم  و چه خوب است ارگان هایی که دارای توان اجرایی هستند نیز این مسئولیت و رسالت را احساس کنند.

این استاد دانشگاه افزود: مخاطب بعدی  مردم و شهروندان هستند، واقعا در این زمان نیاز داریم که شهروندان نسبت به هویت تاریخی شهر و محله خود بی تفاوت نباشند و در جهت حفظ این آثار بکوشند.

وی افزود: باید بدانید پس از مرمت آرامگاه امین التجار هم اکنون کیفیت محله ای که این بنا در آن قرار گرفته به واسطه این مرمت و احیا بالا رفته و خوشبختانه پس از اتمام این کار پروژه دومی را نیز به سرانجام رساندیم که پروژه خانه الداغی ها بود که در این پروژه دانشگاه نقش تعیین کننده داشت و هم اکنون نیز مالکین بناهای تاریخی زیادی به دانشکده و گروه مرمت مراجعه می کند و بناها و خانه های قدیمی خود را جهت مرمت به ما معرفی می کنند.

دکتر سیاوش پور با اشاره به اینکه آرامگاه امین التجار پس از این مرمت برای تاسیس پایگاه پژوهشی شهر تاریخی سبزوار محیا شد، گفت: معتقدیم که افتتاح و راه اندازی این پایگاه برای کل شهر نتایج و منافع بسیار دارد و این پایگاه پلی بین گذشته  و آینده بناها و میراث تاریخی شهر ایجاد خواهد کرد.

رئیس دانشکده معماری و شهرسازی در خاتمه با تشکر از همه نهادها و ارگان هایی که در این راه همیار دانشگاه بودند، خاطرنشان کرد: در نهایت تشکر ویژه دارم از همکارانم در گروه مرمت ( آقایان کاویان، عباسی، ابراهیمی  و دیگر همکاران گروه آموزشی) و دانشجویانی که تعداد زیادی از  عزیزانی که در کار مرمت این بنا همکاری داشتند بومی سبزوار نبودند و هم اکنون نیز در این شهر حضور فیزیکی ندارند، همچنین از ریاست دانشگاه و معاون پژوهش و فناوری که همکاری بسیار خوبی با دانشکده داشتند و از اداره میراث فرهنگی شهرستان که این  فضا را برای دانشکده و دانشجویان گروه ایجاد کردند، نیز تشکر ویژه دازم.