بی شک گروه های آموزشی در دانشگاه ها نقش محوری در ارتقای کیفیت علمی و پژوهشی تحقق اهداف آموزش عالی دارند.دانشگاه حکیم سبزواری نیز به عنوان یکی از قطب های علمی-آموزشی شمال شرق کشور در حال حاضر دارای ۳۳ گروه آموزشی و با داشتن امکانات آموزشی، کمک آموزشی، رفاهی و اعضای هیات علمی برجسته، توانسته است نیازهای کشور و بویژه منطقه را در زمینه تریبت نیروهای متخصص برطرف سازد.
باتوجه به اینکه گروه های آموزشی در تدوین و استقرار و اشاعه اهداف راهبردی دانشگاه نقش محوری را ایفا می کند، روابط عمومی دانشگاه نظر به رسالتی که در رصد و انعکاس فعالیت های حوزه های مختلف دانشگاه بر عهده دارد بنا دارد در سلسله گزارش هایی به بررسی عملکرد یکساله گروه های آموزشی دانشگاه بپردازد که در دومین گزارش به سراغ دکتر قاسم ذوالفقاری مدیر گروه محیط زیست دانشگاه حکیم سبزواری رفتیم و عملکرد یکساله این گروه را در حوزه های آموزش، پژوهش، ارتباط با صنعت و … بررسی کردیم که حاصل این گفتگو در ادامه خواهد آمد.
با سلام و تشکر از وقتی که در اختیار ما قرار دادید، لطفا تعداد و سرانه مقالات گروه آموزشی خود را در طی سال تحصیلی گذشته عنوان کنید؟
تعداد مقالات ISI و علمی پژوهشی گروه محیط زیست در سال گذشته ۱۶ عدد بوده که سرانه ۲ مقاله به ازای هر عضو هیئت علمی بوده است. همچنین ۳۳ مقاله کنفرانسی ارائه شده است.
در سال تحصیلی گذشته چه تعداد قبولی در آزمون ارشد و دکتری در گروه شما ثبت شده است؟
هر ساله رتبه های بسیار خوبی از قبولی های ارشد مربوط به دانشجویان محیط زیست دانشگاه حکیم بوده است. به عنوان مثال رتبه ۵ کارشناسی ارشد کشور در سال ۹۵ از دانشجویان گروه محیط زیست بوده است. طی سال های اخیر تعداد قابل توجهی دانشجو از این گروه در دانشگاه های تربیت مدرس، شهید بهشتی، فردوسی مشهد، دانشگاه گرگان، و دانشگاه تهران پذیرفته شده اند.
تعداد اساتید گروه را اعم از دانشیار، استادیار و … بیان کنید؟
در حال حاضر گروه محیط زیست دارای ۷ استادیار و یک مربی می باشد.
امکانات آموزشی وپژوهشی گروه را شرح دهید؟
در گروه محیط زیست در حال حاضر دو آزمایشگاه اصلی وجود دارد. آزمایشگاه آلودگی محیط زیست که اخیرا با رویکرد پایش و کنترل آلودگی راه اندازی شده و در حال تجهیز است. در حقیقت آزمایشگاه خاکشناسی و همچنین عکس های هوایی در این آزمایشگاه به دلیل نبود فضای لازم بر گزار می گردد. تجهیزات موجود در این آزمایشگاه عبارتند از:
BOD متر یا دستگاه سنجش آلودگی آب، فلیم فتومتر، اسپکتروفتومتر، آون، کوره تیوبی افقی، کوره ۱۰۰۰ درجه، Uv-Vis، استریوسکوپ، عصاره گیر گل اشباع، دوربین دوچشمی، عکاسی و فیلم برداری، ترازوی دیجیتال (۲ دستگاه)، شناساگر گازها، GPS، پمپ خلأ، pH متر، ECمتر یا دستگاه سنجش هدایت الکتریکی، دستگاه اندازه گیری اکسیژن محلول، شیکیر انکوباتور اتومات، انکوباتور یخچال دار، پمپ پریستالتیک، ست سوکسوله، دستگاه منبع تغذیه الکترولیز، و سانتریفیوژ یخچال دار،آزمایشگاه تنوع زیستی نیز در حال راه اندازی است.
پروژه های ارتباط با صنعت گروه شما در سال گذشته چگونه بوده است؟
حوزه محیط زیست پتانسیل بالایی در جذب اعتبارات خارج از دانشگاه دارد. در سال گذشته ۷ طرح ارتباط با صنعت به اتمام رسیده است. برخی از این پروژه ها با معاونت علمی و فناوری ریاست جمهموری و بنیاد ملی نخبگان بوده است. در حال حاضر نیز پروژه هایی با آب منطقه ای خراسان رضوی و سازمان حفاظت محیط زیست در دست اقدام است.
روند رشد دانشگاه (در تمامی حوزه ها، پژوهشی، آموزشی، ارتباط با صنعت و ..) را در سالهای اخیر چگونه ارزیابی می کنید؟
بدون شک پژوهش طی چند سال اخیر شدت قابل ملاحظه ای داشته است. اختصاص گرنت به اعضای هیئت علمی، تشویق به استفاده از فرصت های تحقیقاتی و مطالعاتی، توجه ویژه مسئولین دانشگاه به پژوهش، و تسهیل امور پژوهشی منجر به ایجاد این شتاب در دانشگاه شده است. این رشد باید افزایش یابد تا جایگاه دانشگاه به افق پیش بینی شده برسد.
سخن پایانی
رشته علوم و مهندسی محیط زیست، حوزه‌ای چند برنامه‌ای است که نیازمند همراهی اصول فیزیکی، شیمیایی و بیولوژی با تجزیه و تحلیل مهندسی برای محافظت محیط زیست و ترمیم آن است. این رشته درسهایی از دپارتمان‌های گوناگون را ترکیب می‌کند تا برنامه‌ای را که پایه‌ای قوی در علوم و مهندسی دارد ایجاد کند. رشته علوم و مهندسی محیط زیست محیطی را فراهم می‌کند که در آن دانشجویان می‌توانند ضمن فراگیری فنون مهندسی، علائق خود را در حوزه‌های مختلف علوم نیز دنبال کنند. کارشناسی پیوسته علوم و مهندسی محیط زیست، دوره آموزشی مرکب از تعدادی دروس نظری، کاربردی و آزمایشگاهی و برنامه تحقیقاتی در زمینه مهندسی محیط زیست است. هدف از این رشته، آموزش افرادی است که دارای توانائیهای لازم جهت طراحی و نظارت برحسن اجرای پروژه های تخصصی در زمینه های مختلف مهندسی محیط زیست بوده و در ضمن قادر به انجام تحقیقات لازم جهت حل مسائل و مشکلات زیست محیطی کشور باشند. از جمله پروژه های تخصصی در زمینه های مختلف مهندسی محیط زیست کشور عبارتند از:
- شناخت و کنترل آلودگی منابع آب، خاک، هوا، و صوت
- طراحی تأسیسات آب و فاضلاب شهری، روستایی و صنعتی
- کنترل آلودگیهای حاصل از مواد زائد جامد
- برنامه ریزی و مدیریت اجرای طرحهای زیست محیطی
- آمایش سرزمین و ارزیابی سرزمین برای کاربری های مختلف
- ارزیابی اثرات توسعه بر محیط زیست
- شناسایی تهدیدات حوزه بهداشت و کنترل آنهامهندسین تربیت یافته این رشته قادرند با برخورداری از دانش علوم پایه قوی و درک عمیق از فنون و روشهای مهندسی، امر هدایت و اجرای پژوهش های صنعتی بین رشته‌ای را عهده‌دار شوند. در کنار به کارگیری مهندسین این رشته در بخش R&D صنایع، امکان ادامه تحصیل آنها در رشته‌های سنتی مهندسی، به علت ماهیت چند رشته‌ای بودن آن فراهم است. امکان کار در چند دیسیپلین مهندسی در بازار کار رقابتی امروز، از توانائیهای برتر دانش آموختگان این رشته خواهد بود.با وجود مشکلات متعدد کشور در حوزه مسائل محیط زیست و نیاز به استفاده از افرادی که دیدگاهی آگاه در محیط زیست دارند متاسفانه نگاه برخی مسئولین و مدیران به مقوله محیط زیست و استخدام فارغ التحصیلان آن نگاهی مدیریتی و کارشناسانه نیست. مدتی پیش، انتشار خبر تالیف کتاب درسی «انسان و محیط زیست» برای فراگیران رشته‌های علوم‌تجربی، ریاضی، علوم انسانی، کار و دانش و فنی و حرفه‌ای پایه یازدهم، با همت سازمان حفاظت محیط زیست و همکاری وزارت آموزش و پرورش موجبات خوشحالی فعالان حوزه سلامت و محیط زیست را فراهم کرد. امید است تا با استفاده از فارغ التحصیلان آلودگی هوا – آب و سایر گرایش های مستقیما مرتبط محیط زیست و بهداشت محیط نگاهی ویژه به استخدام این حوزه شود. لایحه هوای پاک نیز بزودی در مجلس مطرح می گردد که تبصره ای در آن مبنی بر الزام واحدهای صنعتی به جذب یک کارشناس علوم و مهندسی محیط زیست جهت مدیریت آلاینده ها بررسی می شود. در بعد مدیران در نهادهای زیست محیطی و نهادهای کنترل کیفی نیز اقدام درست آن است که از مدیران آگاه با دانش روز محیط زیست استفاده شود، امری که متاسفانه از آن غفلت شده است. امروز کشور نیازمند تغییر نگاه به مسئله مدیریت محیط زیست است. امید است یک فرهنگ زیست محیطی قوی بر مدیریت سازمان ها، دانشگاه ها، قانونگذاران و سایر نهادهای کلان ایران عزیز حاکم شود تا زندگی خود و فرزندانمان را با نگرانی به انتظار ننشینیم.
- گروه محیط زیست دانشگاه حکیم سبزواری در حال حاضر دارای ترکیبی موثر از اعضای هیئت علمی دانش آموخته دانشگاه های تراز اول داخل و خارج کشور می باشد. وجود تیم مذکور منجر به راهنمایی پایان نامه هایی شده است که یا منجر به ساخت و تولید شده اند و یا در حوزه نرم افزاری نتایج چشمگیری را به همراه داشته اند که قابل مقایسه با موضوعات دانشجویان دانشگاه های با رتبه بالا در خارج از کشور است. این نوید بخش آینده ای روشن در فعالیت های صنعتی، علمی و حل مشکلات محیط زیست کشور و منطقه در دانشگاه حکیم سبزواری است.
- از دیگر سو، امروزه چالش های عمده ای در زمینه سلامت انسان و محیط زیست وجود دارد. بدون شک همه ما نگران هوا، آب و غذایی هستیم که مصرف می کنیم. از فلزات سنگین و سمی گرفته تا مواد مصنوعی آلی در آب، غذا و هوا یافت می شود. شهرهای جدیدی به ترتیب به لیست شهرهای آلوده کشور اضافه می شوند و متاسفانه گاها برخی به وجود آلودگی اعتقاد ندارند.