صاحب نظران عرصه ی هنر بر این نکته اتفاق نظر دارند که “زبان هنر مرز نمی شناسد“. دانشجویان گروه زبان و ادبیات فرانسه دانشگاه حکیم سبزواری در راستای اثبات این اعتقاد با همراهی و راهنمایی دکتر آذین حسین زاده، عضو هیات علمی دانشگاه حکیم سبزواری در کاری نو، زیبا و بی سابقه در دانشگاه حکیم سبزواری در حال تمرین تئاتر ” کرگدن” اثر یکی از بزرگترین نمایشنامه نویسان معاصر فرانسه یعنی اوژن یونسکو هستند، تئاتری که قرار است دانشجویان گروه زبان و ادبیات فرانسه دانشگاه حکیم سبزواری ابتدا آن را در روزهای ۱۷ تا ۱۹ اردیبهشت در جشنوارۀ بین المللی تئاتر دانشجویی فرانسه زبانان تهران و سپس در روز شنبه، ۲۲ اردیبهشت، در تالار شریعتی دانشگاه حکیم سبزواری اجرا کنند.
خواستیم در باره این کار و فعالیت بی سابقه و زیبا بیشتر بدانیم ، پس به سراغ دکتر حسین زاده رفتیم و ایشان با لطف همیشگی خود متن زیر را در جهت معرفی این اثر، اهداف گروه زبان و ادبیات فرانسه از اجرای این تئاتر و اهمیت رفتن به سمت فعالیت های نو و بدیع از این دست را برایمان ارسال کردند که در ادامه خواهید خواند:
گسترش تعاملات بین المللی مستلزم شنیدن حرف مردم باقی فرهنگ ها و توجه به نقطه نظرات آنها، از یکسو، و بیان دیدگاه های خود بدانها از سوی دیگر است؛ چه، جز این اگر می بود، صحبت از تعامل فایده ای نداشت. در همین راستا، از یک سال پیش به عنوان استاد مشاور فرهنگی انجمن علمی گروه زبان فرانسه مترصد این شدم که با همکاری دانشجویان این رشته دست به کاری بزنیم که تا کنون در دانشگاه حکیم سبزواری بی سابقه بوده است. اینچنین بود که نمایشنامه ای با عنوان کرگدن اثر یکی از بزرگترین نمایشنامه نویسان معاصر فرانسه یعنی اوژن یونسکو را انتخاب کردیم و تصمیم گرفتیم آن را به زبان اصلی بر روی صحنه ببریم. هدف اصلی من البته ذر گام نخست تدریس زبان و آشنا کردن بیش از پیش دانشجویان با پیچیدگی های زبانی و ادبی فرانسه بود و دادن انگیزۀ بیشتر بدانها برای ادامۀ راه. اعتراف می کنم کار دشواری بود، چون دانشجویان زبان فرانسه، پیش از راهیابی به دانشگاه و انتخاب این رشتۀ تحصیلی، هیچ گونه آشنایی با زبان فرانسه ندارند و اجرای به زبان اصلی نمایشنامه ای مشهور، هدفی غیرممکن می نمود. به ویژه اینکه حدود یک ساعت زمان می برد.
اما با تمرین و ممارست و پشتکار دانشجویان، سرانجام این امر محقق شد. آنها باید متن دشوار و ادبی این نمایشنامه را درک، حفظ و با لحن و گویشی فرانسوی اجرا می کردند. ذکر این نکته ضروری است که تمامی بازیگران این نمایش را دانشجویان ورودی های ۹۴ و ۹۵ دانشگاه تشکیل می دهند، یعنی دو یا سه سال بیشتر از آشنایی آنان با زبان فرانسه نمی گذرد. در نهایت با حمایت صمیمانۀ همکاران ارجمند حوزۀ معاونت فرهنگی، به ویژه جناب آقای دکتر شادنیا و سرکار خانم صاحب زمانی و درنظر گرفتن استثنایی بودن این حرکت فرهنگی و همچنین یک سال تمرین مداوم و سه اجرای تمرینی در تالار شریعتی، اطمینان یافتم که دانشجویان برای روی صحنه بردن نمایش آماده اند. اضافه کنم گاه پیش می آمد که به دلیل دغدغه های درسی و کلاسها و امتحانات، بازیگران ناگزیر بودند از ایام تعطیلات به ویژه تعطیلات پایان هفته یا میان ترم استفاده کنند و چون دانشگاه تعطیل بود، تمرینها بارها، حتی در سرمای زمستان در فضای باز، برای مثال مقابل مجتمع فرهنگی امام رضا (ع) یا پارک شهدای گمنام انجام می شد.
پشتکار دانشجویان به من انگیزه داد تا هدف بزرگتری را برگزینم و تنها به اجرای این نمایش در دانشگاه حکیم سبزواری قناعت نکنم: سومین جشنوارۀ بین المللی تئاتر دانشجویی فرانسه زبانان در تهران فرصتی شد تا آمادگی خود را برای اجرا و حضور در این گردهمایی نیز اعلام کنیم. این جشنواره هر ساله با همت انجمن علمی استادان و دانشجویان زبان فرانسه و همکاری رایزنی فرهنگی سفارت فرانسه در تهران برگزار می شود. تمرین آخر نمایش کرگدن فیلمبرداری و به دبیرخانۀ جشنواره ارسال شد و ان شالله پس از تأیید، نمایندگان دانشگاه حکیم سبزواری در تهران عرض اندام خواهند کرد. بدین ترتیب، دانشجویان ابتدا در روزهای ۱۷ تا ۱۹ اردیبهشت این نمایش را در تهران و سپس در روز شنبه، ۲۲ اردیبهشت، در تالار شریعتی در دانشگاه حکیم سبزواری اجرا می کنند.
خلاصۀ داستان نمایشنامه این است:
در دنیایی که مردمانش با پشت کردن به پیشینۀ انسانی خویش، همگی در اندیشۀ یافتن شکلی واحدند و همسانی و همرنگی با بقیه تا شاید، به رغم زیر پا نهادن آرمانهای بشری، منافع شان حفط شود، در گستره ای که یگانه قالب مقبول جامعۀ بشری تبدیل شدن به کرگدن است که نه احساسی در چشمانش دیده می شود و نه از لطافت و ظرافت بهره ای برده، در جهانی که مدارامداری و پذیرش اندیشۀ دیگران، هرچند متفاوت، گناه محسوب می شود، شخصیتی هست که انسان ماندن را به هنجارهای رایج ارجح می داند، تبدل شدن به کرگدن را برنمی تابد و اگر چه طرد می شود و جماعت کرگدنها او را عصیانگر می دانند، اما امیدش را از دست نمی دهد و به انسانیت و انسان بودن ایمان دارد.
کرگدن طنز تلخی است که طعمش تا مدت ها در دهان انسان باقی میماند؛ تلخی این که هر روز و هر شب شاهد تبدیل شدن انسانی به کرگدنیم و ممکن است روزی چشم باز کنیم و ببینیم دوستی یا کسی که از قضاً خودش بسیاری از اصول انسانیت را به ما آموخته، کرگدن شده است. در طول نمایش بارها به این نکته اشاره میشود که «آدمیزاد بودن برتر از کرگدن بودن است، ولی ما نمی توانیم آنها را مجبور کنیم. خودشان باید بخواهند کرگدن نشوند».
این نمایش نامه مشهورترین و مهم ترین اثر اوژن یونسکو است و یکی از آثار شاخص تئاتر پوچی. کرگدن داستان زندگی مردمانی است که هویت شان در شرف رنگ باختن است؛ آنانی که بیان احساسات بشری را نقطه ضعف می دانند و تحت سلطۀ نظم و اکثریت قرار گرفتن را نماد اقتدار. آنچه در نمایش نامۀ کرگدن در پس طنز بیان می شود، بازیِ تلخ کلماتی است که در عصر ما میان روشن فکران، علما، فیلسوفان و سیاست مداران دیده می شود. کرگدن به افراد دو رویی اشاره دارد که با تظاهر به علم و آگاهی، در پی کسب قدرتند. این ماجرا نه تنها اقشاری را که برشمردیم، بلکه گروه های مختلف با منشهای متفاوت را نیز هدف قرار می دهد؛ آنهایی که برای کسب قدرت یا از ترس تنها ماندن، حتی از عشق و اصالت وجودی خویش هم می گذرند و به اکثریت می پیوندند و تغییر می کنند. کرگدن داستان بی هویتی انسان دوران معاصر است؛ آنچه در قرن بیست و یکم گریبان گیر بسیاری از جوامع شده است.