همایش ملی تجارب بازآفرینی شهری در محله ها و محدوده های هدف ایران با تاکید بر تجربه سبزوار با پیام علی لاریجانی رئیس مجلس شورای اسلامی در دانشگاه حکیم سبزواری برگزار شد.
در همایش ملی تجارب بازآفرینی شهری در محله ها و محدوده های هدف ایران که با حضور میهمانان کشوری، روز چهارشنبه ۸ اسفندماه ۹۸ در دانشگاه حکیم سبزواری برگزار شد، رئیس مجلس شورای اسلامی در پیامی به برگزاری این همایش ملی در سبزوار گفت: باز آفرینی بافتهای ناکارآمد شهری گامی اساسی برای تحقق اهداف عدالت اجتماعی و توسعه پایدار شهری است که در جهت کاهش مشکلات موجود و ارتقای کیفیت زندگی در شهرها مطرح است.
علی لاریجانی افزود: باز آفرینی بافتهای ناکارآمد شهری یکی از بسترهای تبلور اقتصاد مقاومتی با مشارکتهای مردمی و بخش غیردولتی در شهرهاست.
وی ادامه داد: امروزه بخش قابل توجهی از بافت های قدیمی و حاشیه ای شهرها چهره و سیمای مناطق را به وضعیتی نامطلوب و تاسف برانگیز تبدیل کرده است و در صورت عدم اتخاذ سیاستها و تدابیر جدی و سریع مدیریتی تحقق توسعه پایدار شهری غیرممکن خواهد بود.
رئیس مجلس شورای اسلامی در ادامه این پیام آورده است: برای ساماندهی بافتهای مذکور اتخاذ سیاستها و راهبردهای واقع بینانه در ابعاد مختلف اقتصادی، اجتماعی، زیست محیطی و کالبدی در راستای تجدید حیات آنها سرنوشت ساز خواهد بود و این همایش می تواند بستری برای ارائه راه حل این مشکلات باشد تا از گسترش این مسائل به سایر نقاط شهری در کشور جلوگیری شود.
لاریجانی افزود: با توجه به این که انجام برنامه های بازآفرینی شهری به توسعه شهرها، ارتقا کیفیت زندگی شهری، مشارکت شهروندی، محله گرایی، هویت گرایی و در نهایت توسعه پایدار شهری و منطقه ای کمک می کند ضرورتی اجتناب ناپذیر است.
وی ادامه داد: همایش حاضر می تواند گامی در جهت کمک به ارائه راهکارهای نظری بازآفرینی شهری و تحقق اهداف سند چشم انداز ۱۴۰۴ جمهوری اسلامی ایران در حوزه مدیریت و برنامه ریزی شهری کشور باشد تا تحقق مولفه های توسعه پایدار شهری و منطقه ای که دغدغه همه متخصصان، مدیران و برنامه ریزان شهری کشور است را تسهیل کند.
لاریجانی افزود: برگزاری این همایش با تاکید بر تجربه سبزوار، در واقع فرصت مغتنمی در جهت بهره مندی از تجربیات و نقطه نظرات تمامی کارشناسان و صاحبنظران در امر باز آفرینی شهرها و تدوین نقشه راه در این بخش است.
در ادامه این همایش، سرپست معاون عمرانی استاندار خراسان رضوی، ضمن عرض خوشحالی از حضور در بین همشهریان خود گفت: در گذشته تصور بر این بود که به عنوان برنامه ریز برتر در جای خود بنشینیم و برنامه شهری را اجرا کنیم و عمدتا برنامه ریزی شهری کالبدی انجام می گرفت. به عبارتی تنها به ساخت و ساز آپارتمان، معبر، فضای سبزو… پرداخته می شد و این امور نیز از توسعه بخش خدمات به شمار می رفت.
وحید قربانی ادامه داد: البته دانشگاه ها به این دیدگاه در دهه های گذشته پرداخته اند که دیدگاهی کاملاً تکنوگرات است. چرا که تصور می کردند در مقطع زمانی کوتاهی می شود ره صدساله را پیمود و پیرو همین موضوع بودجه و زمان بندی خاصی را تدوین نمودند که طی آن شهری را تخریب کنند و مجدد از نو بسازند که این در واقع شهرسازی یا همان بهسازی شهرسازی است. اما لازم است که بدانیم، به وجود آمدن یک شهر نیاز به استمرار و طول زمان دارد.
وی افزود: به وجود آمدن یک شهر حرکت بطنی است، حرکتی که نیاز به عنصر زمان دارد و حتما باید نسل ها گذشته باشد تا آن شهر زاییده شود. چرا که شهری مانند سبزوار با جود حکیم سبزواری ها، شریعتی ها، سربدارن و… هویت می گیرد و وجود این افراد و وقایع باعث وجه تمایز شهرها نسبت به دیگر شهرها می شود.
سرپرست معاون استاندار تصریح کرد: باید برای تمدن و مدنیت یک شهر زمان زیادی بگذاریم و شهری که شایسته شهروندان ایران است را بسازیم. از همین رو رویکرد شهرسازی و نوسازی به کمک صاحب نظران و کارشناسان شهری نقد و نقض شد.
وی با اشاره به عنوان جدید بازآفرینی شهر که جایگزین واژه بهسازی شده بود، گفت: دو واژه شهرآفرینی و شهرسازی تفاوت عمده ای دارند که جریانات اجرایی و مدیریتی بایستی تصمیاتی مجزا برای این دو دیدگاه اتخاذ نمایند. حال دولت با اجرای دیدگاه جدید اعم از آفرینش و بازآفرینی قبول کرده است که به تنهایی نمی تواند برای شهر تصمیم بگیرد و نیاز به مشارکت مردم دارد.
وحید قربانی افزود: باید مجریان و سیاستگذاران و کسانی که پیگیر این مباحث هستتند تفاوت ها و تمایزها را بشناسند و همچنین نقاط افتراق شهرسازی و شهرآفرینی را تشخیص دهند و به طور کل کاری نکنند که دوباره اسیر رفتارهای اشتباه و بی نتیجه و با تاثیرات منفی گذشته شوند.
وی اظهار داشت: ما باید توان و پتانسیل های محله های قدیمی و سنتی را بازشناسایی کنیم و احیا نماییم و تنها برخی از مشکلات کالبدی محله را برطرف کنیم تا آن محله بتواند سرمایه های اجتماعی خود را مجدد به کار گیرد، نه اینکه آن محله را به طور کل تخریب کنیم و مجدد به ساخت و ساز بپردازیم و محله ای جدید بسازیم.
سرپرست معاون استاندار افزود: باید توجه کرد که خود مردمی که در همان محل زندگی کرده اند، چه خواسته هایی دارند و یا چه هویتی برایشان اهمیت دارد، تا به احیای همان موارد پرداخته شود، نه اینکه اگر کارشناس میراث آن اثر را فاقد اهمیت دانست، درحالیکه برای مردم آن محله دارای ارزش و اهمیت باشد، آن را ازبین ببریم. و حتی اگر یک رفتار اجتماعی در محله ی شهری مورد احترام آن محله است، حتما باید آن رفتار محور بازآفرینی شهری قراربگیرد.
وی با بیان اینکه کار بازآفرینی شهری کاری بسیار سخت است، گفت: آغاز برنامه کارآفرینی و تدوین برنامه ها توسط ما اجرا می شود، اما این کار پایانی ندارد که درنهایت بخواهیم بعد از نقطه انتهاییش افتتاحیه بگریم، چرا که این اتفاق در دیدگاه گذشته همان بهسازی و نوسازی اجرایی شد که مثمر ثمر نبود و امروز نقطه جدیدی را در مدیریت شهری آغاز کرده ایم.
قربانی ادامه داد: از دانشمندان و اساتید درخواست دارم آموزش های لازم را در زمینه شهرآفرینی بدهند و همه ما نیز دست به دست هم دهیم که ستادها بر اساس این مفاهیم و دیدگاه ها شکل بگیرد. ما با تشکیل ستادهای شهرستانی بازآفرینی ، نقاطی از مناطق شهری را هدف قرار می دهیم و طبق برنامه ای آن را در محل مربوطه اجرایی می کنیم.
وی به چند ضلعی بودن برنامه های توسعه ای بازآفرینی شهری اشاره کرد و گفت: طبیعتاً دولت به عنوان مداخله گر در خیلی از مسائل عمومی قطعا وظیفه ای را به عهده دارد، که یک ضلع از اضلاع توسعه بازآفرینی شهری به عهده دولت است.
معاون عمرانی استاندار با بیان حمایت دولت در بحث بازآفرینی شهری اظهار داشت: شهرستان هایی که هدف بازآفرینی شهری را مدنظر دارند و همچنین محلاتی که برنامه مصوبی ندارند، حداقل ۳۰ درصد از منابع زیربنایی و زیرساختی شان را دولت می پردازد و قانون نیز دستگاه های اجرایی در پیگیری این امر موظف کرده است.
وی افزود: البته دولت جزئی از موضوع است و بخش اصلی و به عبارتی ضلع دیگر، مشارکت فکری و انتقال دیدگاه مردم شهر و محلات است و بدیهی است مردم در اجرایی شدن تصمیمات نقش به سزایی دارند که این به نفع خود و محله هایشان است.
قربانی به ضلع دیگر این چند ضلعی اشاره کرد و گفت: سرمایه گذاران نیز باید برای اجرای تعهدات اقتصادی، اجتماعی و مصالح آن پای کار بیایند.
وی با اشاره به اینکه بازآفرینی محلات شهری هدفش ایجاد محلات گرم است نه محلات سرد و بی روح وفاقد هویت، افزود: برای جلوگیری از اشتباهات گذشته باید از انبوه سازی، یکسان سازی و همچنین از اموری که گرمای محلات را از بین می برد، دست برداریم و کاری کنیم که تصورات وخواسته های مردم حتی در کالبد هم خودش را نشان دهد، چرا که در برنامه های شهری هر گاه که کالبد و فضای اجتماعی را بهم زده ایم، ناموفق بوده ایم.
معاون استاندار ادامه داد: جامعه شهری هرگاه به صورت دانه بندی های متنوع شکل بگیرد، جامعه ای پایدار است. جامعه ای که همه یکسان و برابر و هماهنگ هستند قطعا کمبودهایی دارد. همچنین محله مطلوب محله ای است که جامعه ی آن با دانه بندی های گوناگون اجتماعی باشد.
وی با اشاره به نقش شهرداران، مسئولان وزارت راه وشهرسازی و اعضای شورای اسلامی شهر گفت: درخواست دارم با این نگاه ها و دیدگاه ها، ستادهای بازآفرینی شکل بگیرد و ظرفیت های محله آفرینی یا بازآفرینی را رونق دهید و از ساخت و ساز و مفاهیم بهسازی و نوسازی دوری نمایید.
وی افزود: استانداردها باید متناسب با شهرها باشد و هر شهر با خود آن شهر مقایسه شود و هویت های منطقه حفظ گردد و در نهایت نمره برتر را زمانی به خود بدهید که مردم آن محله به شما نمره برتر را داده باشند. همچنین سعی کنید مردمی که در آن محلات هستند را در مبحث بازآفرینی شهری توانمند نمایید.
قربانی با تاکید بر دوری کردن از هویت های کذایی و آنچه که باعث افتراق توسعه شهری می شود، ادامه داد: باید به آنچه که اتحاد ملی، انسجام اجتماعی محلی، انسجام بین دولت و ملت در راستای اهداف پیشرفت جامعه را در بردارد، پرداخته شود.
وی در پایان با ابراز خوشحالی از مصادف شدن همایش ملی بازآفرینی شهری با حکیم سبزواری گفت: مطمئنا حکیم هم از آنجایی که شخصی است که درفقه، عرفان و فلسفه سرآمد و باعث افتخار کشور بود از قرابت و مصادف شدن این دو همایش خوشحال است.
در بخش دیگری از برنامه معاون استاندار و فرماندار سبزوار با اشاره به اینکه همایش بازآفرینی شهری در سطح ملی برای دومین مرتبه در دیار سربداران برگزار می شود، گفت: یکی از موضوعاتی که در دولت یازدهم و با رویکردی کاملا متفاوت در مبلمان شهری و شهرسازی اتفاق افتاد، تقویت رویکرد توانمند سازی اجتماعی و جایگزینی این رویکرد در مداخلات کالبدی بود.
احمد برادران با بیان اینکه مصوبه در سال ۱۳۹۳ در هیئت دولت به تصویب رسید، تصریح کرد: متعاقب این سایست، ستادهای بازآفرینی در کشور ایجاد شدند که سبزوار نیز به عنوان پایلوت ملی، منطقه ای و بین المللی در بهسازی سکونتگاه های غیررسمی معرفی شد.
وی ادامه داد: بر همین مبنا ستاد بازآفرینی در سطح شهرستان با نگاهی که تمام دستگاه ها باید در این موضوع فعالیت کنند، تشکیل شد و با این رویکرد که دو نهاد اصلی تسهیل گری و توسعه گری در برنامه ریزی بازآفرینی دارای اهمیت است در ستاد بازآفرینی شهری به آن پرداخته شد و با تعاملی که شکل گرفت توانستیم در ستاد بازآفرینی ملی شرکت نماییم.
فرماندار سبزوار افزود: حدود ۱۱۴ اقدام را در بازآفرینی شهری و محلات هدف تعریف کردیم و خوشبختانه به بخش زیادی از اقدامات پروژه ها و طرح هایی که مورد نظر بوده، رسیده ایم.
وی به نقش مشارکت مردم اشاره کرد و گفت: عمده ترین تفاوت این اقدام مشارکت و نقش مردم در محلات ، سمن ها و سازمان های مردم نهاد که در حوزه های مختلف از جمله ساخت وساز مدارس و مراکز بهداشتی درمانی و مسجد و تعریض خیابان ها و آسفالت کوچه ها تا برگزاری جلسات آموزشی در حوزه تسهیل گری اجتماعی است. خوشبختانه مردم سرمایه اصلی موضوع هستند که با کمک دستگاه های اجرایی این امر را محقق کرده اند.
برادران با بیان اینکه امروز ستاد بازآفرینی شهرستان سبزوار در کشور حرف برای گفتن دارد و جایگاه والایی پیدا کرده است، افزود: وزارت راه و شهرسازی در بودجه سال ۹۸ ، موظف شده است که پانزده مرکز استان را به عنوان پایلوت در بازآفرینی مدنظر قرار گیرد که در بین چهار شهر عنوان شده در متن قانون نام سبزوار دیده می شود که این افتخاری برای شهرستان در حوزه عملکرد باز آفرینی محلات در سطح مراکز استان هاست.
وی گفت: محلات هدف به خصوص ساخت و سازهای مناطق و بافت های فرسوده که قابل توجه است، نگاه دولت را به خود جلب کرده و از همین رو نگاه دولت در بخش تسهیلات چه با افزایش رقم و چه با کاهش نرخی نگاه جدیدی است که ای کاش این نگاه و رویکرد از قبل صورت می گرفت.
معاون استاندار با بیان اینکه نگاه آفرینش حیات مجدد در حوزه های شهری ستادهای بازآفرینی تاثیرگذار بوده است، افزود: از آنجایی که فضا و مساحت های زیادی در مناطق شهری و بافت مرکزی شهرها نیاز به بازسازی دارند، اگر این نگاه زودتر ایجاد می شد شاید پروژه های ناموفقی مانند مسکن مهر که هزینه های سنگینی داشت، توجیه اقتصادی و اجتماعی پیدا نمی کرد.
دبیر همایش ملی بررسی تجارب بازآفرینی شهری در محله ها و محدوده های هدف ایران در بخشی دیگر از این همایش گفت: مهم ترین هدف باز آفرینی، زیست پذیر کردن محیط شهری و ارتقا منزلت اجتماعی جمعیت شهرها است.
دکتر محمد جواد صفایی ادامه داد: دانشگاه حکیم سبزواری در راستای بخشی از وظایف ذاتی خود اقدام به برگزاری همایش می کند تا موضوعات روز را مورد بحث و جدل و همچنین بررسی و کنکاش قرار دهد تا زمینه های اجرایی بهتر را فراهم کند.
دکتر صفایی با اشاره به این که پیشنهاد برگزاری همایش در سال ۹۶ توسط دکتر پارسی پور معاونت وقت فرمانداری سبزوار مطرح شد، افزود: مهم ترین دلیلی که دانشگاه حکیم سبزواری به موضوع باز آفرینی می پردازد این است که سبزوار به عنوان اولین غیرکلان شهر با پایلوت اجرای سند ملی باز آفرینی در کشور انتخاب شده، لذا با برگزاری این همایش سعی کردیم تجربیات و چالش ها و مسائل سبزوار را در حوزه باز آفرینی در اختیار افرادی که با این موضوع درگیر هستند قرار دهیم.
وی با بیان این که مصوبه باز آفرینی شهری پایدار مربوط به شهریور سال ۹۳ است، ادامه داد: اولین همایشی که در دانشگاه حکیم سبزواری در حوزه باز آفرینی برگزار شد در اسفند ماه سال ۱۳۹۳ یعنی شش ماه پس از تصویب مصوبه آن بوده است.
عضو هیئت علمی دانشگاه حکیم سبزواری افزود: هدف همایش اسفند ماه سال ۹۳، تبیین این موضوع بود که ما می خواهیم چه کاری انجام دهیم و هدف همایش فعلی این است که ما چه کرده ایم.
صفایی هدف برگزاری این همایش را انتقال تجربیات شهر سبزوار در حوزه باز آفرینی عنوان کرد و افزود: اگر در زمینه جمع آوری و انتقال تجربیات موفق عمل کنیم می توانیم دانشگاه حکیم سبزواری را به عنوان پایگاه تجمع و انتقال تجربیات باز آفرینی مطرح و انتخاب کنیم که اگر چنین شود قطعا این همایش ها و موضوعات دنباله دار خواهد بود و به شکل فرآیند هم در سبزوار و هم در سطح دانشگاه ادامه خواهد داشت.
وی با بیان این که ۸ اسفند ماه روز ملی حاج ملا هادی اسرار سبزواری از مفاخر فلسفه و از مفاخر علمی ایران و البته سبزوار است، ادامه داد: یکی از مباحث اصلی در حوزه با آفرینی در واقع هویت شهری و ارتقا منزلت اجتماعی در قالب هویت فرهنگی موجود است. سبزوار و خطه سبزوار غنای فرهنگی بسیار گسترده ای دارد اما بخشی از این ها قطعا مدیون شخصیت بسیار والای فلسفی حکیم سبزواری است بنابراین علت این که ما همایش باز آفرینی و همایش بزرگداشت حکیم را در یک روز در مرحله افتتاحیه با هم برگزار می کنیم این است که می خواستیم به نوعی این پیام را صادر کنیم که بخشی از باز آفرینی مدیون حکیم سبزواری در جهت هویت بخشی و ارتقا منزلت اجتماعی سبزوار است.
دبیر همایش ملی بررسی تجارب بازآفرینی شهری در محله ها و محدوده های هدف ایران با تاکید بر تجربه سبزوار در پایان اظهار داشت:ما حدود ۳۰ مقاله دریافت کرده ایم که پس از داوری ۱۸ مقاله به لحاظ کیفی پذیرفته شد که در مجموعه مقالات ارائه خواهد شد.