نظام حسابداری بخش عمومی کشور از ابتدای سال ۱۳۹۴، تحولات زیادی داشته و از نظام حسابداری نقدی، به سمت اجرای تدریجی نظام مالی تعهدی حرکت کرده است. تغییر نظام مالی بخش عمومی، تاثیر قابل توجهی بر استانداردها، ساختار و تشکیلات واحدهای مالی، فهرست حساب‌ها، روش‌های گردش عملیات، دستورالعمل‌های حسابداری و نحوه رسیدگی و گزارشگری مالی مدیریتی خواهد داشت. در نظام مالی تعهدی، رویدادهای مالی در زمان وقوع، شناسایی و در اسناد حسابداری ثبت می‌شوند در حالی که در نظام مالی نقدی، ثبت رویدادهای مالی زمانی انجام می‌شود که دریافت و پرداخت وجه بصورت نقد صورت گرفته باشد. تغییر در تشخیص موعد ثبت اسناد حسابداری، منجر به شفاف‌سازی ثبت هزینه ها و درآمدها شده و در نهایت، باعث بهبود در دقت و صحت گزارشگری مالی جهت تصمیم گیری مدیریتی می‌شود. با توجه به اینکه در مواد ۲۱۷،۲۱۴ و ۲۱۹ قانون برنامه پنج ساله پنجم توسعه، و همچنین ماده ۷۷ قانون تنظیم بخشی از مقررت مالی دولت مبنی بر ارتقاء نظام مالی و محاسباتی نقدی به نظام مالی تعهدی و همچنین تکلیف هیات امنای دانشگاه مبنی بر تغییر این نظام مالی در دانشگاه ؛ مدیریت مالی و اداری دانشگاه حکیم سبزواری از ابتدای سال جاری در حال اجرای نظام مالی وحسابداری تعهدی در این دانشگاه است.
به همین منظور روابط عمومی دانشگاه در میزگردی با آقای رضا مناجاتی پور مدیر امور مالی دانشگاه، آقای حسن دلبری رئیس اداره تنظیم حساب ها و مجری تخصصی طرح حسابداری تعهدی و آقای محمد مهدی اسدی کارشناس ارشد فناوری اطلاعات و مجری فنی طرح، به بررسی ظرفیت ها، مزیت ها و چالش های اجرای این نظام مالی جدید در دانشگاه پرداخته است.
*مدیر مالی دانشگاه : پیاده سازی نظام حسابداری تعهدی، مدیریت منابع، مسئولیت پذیری، سیستمی شدن نظام پرداخت ها و کاهش خطاهای انسانی را بدنبال خواهد داشت
مدیر امور مالی دانشگاه در این گفتگو با اشاره به اینکه از سال ۱۳۹۳ در تداوم برنامه های توسعه وسیاستگذاری های رئیس دانشگاه تحولی جدید در بودجه بندی و هزینه کرد حوزه ها با هدف بهبود و ارتقاء در استقلال مالی حوزه ها و دانشکده ها تحت عنوان بودجه بندی مراکز هزینه آغاز شد، گفت: نتایج خوب این تحول را هم اکنون در عرصه های مختلف دانشگاه شاهد هستیم.
رضا مناجاتی پور افزود: در بخش امور مالی نیز در تداوم برنامه های توسعه ای و همچنین تکالیف قانونی اجرای حسابداری تعهدی از سال ۹۴ پی ریزی شد و از ابتدای سال ۹۵ با حمایت های رئیس دانشگاه و معاون اداری ومالی سامانه حسابداری تعهدی پس از بررسی های فنی و اخذ تاییدیه های لازم با تلاش و پشتکار همکاران وکارشناسان حوزه امورمالی وفناوری اطلاعات دانشگاه در سیستم اتوماسیون اداری ERP دانشگاه بارگذاری و اجرا شد .
وی ادامه داد: درحال حاضر با گذشت ۷ ماه از اجرایی شدن سامانه نظام حسابداری تعهدی علاوه بر کُدگذاری (کدینگ) براساس آیین نامه ودستور العمل های ابلاغی وزارت اقتصادی ودارایی و دیوان محاسبات عمومی کشور زیر سامانه های آن از قبیل زیرسامانه انبار واموال – زیرسامانه درخواست خریدکالا-زیرسامانه بودجه واعتبارات و کدینگ شناور و کدینگ ریز هزینه کرد ها با تدوین فرآیندها و گردش های متناسب آن انجام شده است .
مناجاتی پور با اشاره به تفاوت های نظام مالی نقدی و تعهدی، تصریح کرد: بطور کلی و خلاصه در نظام مالی حسابداری نقدی هر دریافتی درآمد تلقی و هر پرداختی هزینه تلقی می شود که این برداشت اشتباه است، زیرا برخی از پرداخت های هزینه منجر به سرمایه تولید ثروت می شود اما در حسابداری نقدی به عنوان هزینه ( بدون خلق ثروت و سرمایه) محسوب شده و همواره ابهامات آن فراوان و ضریب اطمینان محاسبه قیمت تمام شده ی آن کم و نامشخص است.
وی ادامه داد: ولی در نظام حسابداری تعهدی (در صورتی که بطور کامل اجرا شود) میزان هزینه و درآمد و تولید ثروت و سرمایه قابل اندازه گیری و بهره وری و قیمت تمام شده آن نمایان خواهد شد.
این مقام مسئول افزود: از این رو انضباط مالی ، شفافیت و پاسخگویی بعنوان سه مولفه ی مهم در حسابداری وحسابرسی برای مدیران عالی و تصمیم گیرندگان مشخص خواهد شد که در تصمیم گیری و مدیریت منابع بسیار حائز اهمیت می باشد.
مدیر امور مالی دانشگاه با اشاره به اجرای نظام حسابداری تعهدی از ابتدای سال ۹۵ در دانشگاه یادآور شد: اجرای کامل و جامع حسابداری تعهدی متناسب با زمانبندی مشخص در چهارسال از سال ۹۴ تحت نظارت دیوان محاسبات عمومی کشور و وزارت اقتصاد و دارایی انجام خواهد شد که سال پایانی انجام این پروسه سال ۹۷ خواهد بود .
مناجاتی پور افزود: خوشبختانه تاکنون و با راه اندازی زیرسامانه های نظام مالی تعهدی ، این ارزش حسابداری در دانشگاه با سرعت بسیار خوبی در حال اجرا است.
وی تاکید کرد: نتایج اجرای این نظام مالی با توجه به گزارش های عملکرد هزینه ای مراکز و دسترسی نظارتی به روسای مراکز ۱۸ گانه هزینه دانشگاه و صرفه جویی های ناشی از مسئولیت پذیری و مدیریت منابع ، در آینده نزدیک مشخص خواهد شد.
مدیر مالی دانشگاه یادآور شد: اجرای این فرایند تاثیر بسیاری در انضباط و تعهدات مالی برابر آیین نامه مالی معاملاتی دانشگاه داشته است و علاوه بر مزیّت های فراوان ؛ به روز بودن هزینه ها و اسناد و میزان موجودی های اعتباری مراکز هزینه و سیستمی شدن نظام پرداخت ها و کاهش خطاهای انسانی را بدنبال خواهد داشت.
وی با عنوان اینکه بطور طبیعی تغییر روش وت حول همواره با مشکلات و چالش هایی روبرو است، خاطرنشان کرد: همانگونه که در یک سازمان پیشرو، اجزاء آن نیز از تحول و توسعه استقبال می کنند، در دانشگاه نیز با حضور افراد خوش فکر و تحول گرا انتظاری جزء این نبود و خوشحالیم که مدیران عالی و ارشد و کلیه همکاران در حوزه های مختلف حمایت و همراهی خوبی در پیاده سازی نظام مالی تعهدی داشته اند.
مدیر امور مالی دانشگاه افزود: معتقدم همگی همکاران عزیز به خوبی واقف هستند که برای توسعه و اعتلای دانشگاه و نظام آموزش عالی کشور که حاصل خون شهدا و فداکاری ایثارگران بسیاری هست بایستی در مدیریت منابع مالی و سرمایه های انسانی و اجتماعی بیش از پیش کوشید .
*رئیس اداره تنظیم حساب ها و مجری تخصصی حسابداری تعهدی دانشگاه: اجرای کامل حسابداری تعهدی، ایفای وظیفه پاسخگویی در مقابل ملت، شفافیت و اعتماد عمومی به دولت را در پی دارد
رئیس اداره تنظیم حساب های دانشگاه با بیان این مطلب که در سیستم حسابداری نقدی کامل که از ابتدای تاسیس دانشگاه تا پایان سال ۹۴ در دانشگاه اجرایی بود؛ هر گونه دریافتی به حساب های بانکی دستگاه معادل درآمد و هرگونه پرداختی دستگاه به عنوان هزینه تلقی و ثبت می شد، گفت: باید بدانید واقعیت گردشگری شفاف مالی این نیست و بدین وسیله مسئولان وزارت اقتصاد و دارایی بر آن شدند که نسخه جامع به نام حسابداری تعهدی کامل اجرا شود.
حسن دلبری با افزود: در سیستم حسابداری تعهدی تمام پرداخت ها مخارج دستگاه هستند ولی هر مخارجی هزینه نیست. در سیستم حسابداری تعهدی کامل، درامدها در زمان تحقق و هزینه ها در زمان تحمل شناسایی و ثبت می شوند.
مجری تخصصی حسابداری تعدی دانشگاه تصریح کرد: به عنوان مثال احداث یک دانشکده و … در سیستم حسابداری تعهدی کامل به عنوان یک دارایی بلند مدت شناسایی و ثبت می شود و در گذر زمان سهم استفاده از این ساختمانها به عنوان هزینه استهلاک سال مورد استفاده شناسایی می شود.
رئیس اداره تنظیم حساب های دانشگاه با اشاره به اینکه در نسخه جامع حسابداری تعهدی هر دریافتی درامد نمی باشد، بیان کرد: چرا که در حال حاضر بعضی از دریافت ها به حساب اختصاصی از بابت پرداختی به اعضای هیأت علمی بابت پروژه های تحقیقاتی می باشد و این اقلام صرفا به عنوان یک بدهی دستگاه به دیگران ثبت می شود.
مجری تخصصی حسابداری تعدی دانشگاه هدف اساسی گزارشگری مالی بخش عمومی ( دولتی) را ایفای وظیفه پاسخ گویی در مقابل ملت برشمرد و افزود: از دیگر اهداف مهم این گزارشگری مالی باید به انتشارعمومی ، شفافیت و افزایش اعتماد عمومی به دولت، ارزیابی وضعیت مالی و عملکرد مالی، گزارش همه درامدها و هزینه ها دردوره ای که محقق یا تحمل شده اند، انعکاس تمام دارایی ها ، بدهی ها، و خالص ارزش در صورت وضعیت مالی، انعکاس وجوه دریافتی و پرداختی در صورت گردش وجوه نقدو ایجاد بستر لازم جهت استخراج و محاسبه دقیق قیمت تمام شده مبتنی بر عملکرد برنامه ها ، فعالیت ها ، خدمات و محصولات اشاره کرد.
رئیس اداره تنظیم حساب های دانشگاه در خاتمه با تاکید بر این نکته که جهت اجرایی شدن اصول و رویه های شناسایی در مبحث درامدها و هزینه ها می بایست در سیستم حسابداری تعهدی تاحدامکان قابلیت و شفافیت گردشگری فراهم شود، خاطر نشان کرد: با توجه به این مهم در جلسه ای که در دیوان محاسبات داشیم بر آن شدیم که تا حد ممکن کدهای شناور را به مراکز هزینه ۱۸ گانه دانشگاه اختصاص دهیم تا مدیران عالی دانشگاه با سهولت بیشتری تصمیم گیری کنند.
* کارشناس ارشد فناوری اطلاعات و مجری فنی طرح: سیستم حسابداری تعهدی کاملا فرایند مدار و با توجه به سیاست های مالی دانشگاه با نگاه استقلال مراکز هزینه ها طراحی شده است
کارشناس ارشد فناوری اطلاعات و مجری فنی طرح با اشاره به اینکه سامانه جامع نظام مالی دانشگاه حکیم سبزواری شامل ۹سامانه الکترونیکی است، گفت: این سامانه ها شامل حسابداری تعهدی ، سامانه انبار، سامانه بودجه و اعتبار، سامانه کنترل بودجه مراکز هزینه، سامانه دریافت و پرداخت ، سامانه اموال، سامانه حقوق و دستمزد ، سامانه خرید و تدارکات و سامانه ابلاغ اعتبارات است.
محمد مهدی اسدی افزود: بعضی از این سامانه ها در حال اجرا می باشد و مابقی در یک برنامه زمانی یکساله در بستر ERP نصب و راه اندازی خواهد شد.
وی تصریح کرد: سیستم حسابداری تعهدی کاملا فرایند مدار و با توجه به سیاست های مالی دانشگاه با نگاه استقلال مراکز هزینه ها طراحی گردیده است.
کارشناس ارشد فناوری اطلاعات و مجری فنی طرح با اشاره به اینکه طراحی سامانه های الکترونیکی با جهت گیری حذف کاغذ انجام می گیرد، عنوان داشت: طی مطالعات و بررسی های انجام شده دانشگاه نیاز به طراحی ۲۸۰ فرایند مالی دارد که در حال حاضر جهت سیستم های خرید و تدارک و حسابداری انبار و بودجه و اعتبار حدود ۱۵۰ فرایند در سیستم راه اندازی گردیده است.
وی خاطرنشان کرد: امید است با اجرای کامل این سیستم علاوه بر اجرای یک الگوی مناسب مالی و نیز اجرای تعهدات حسابداری دانشگاه کل مجموعه دانشگاه از راحتی، سرعت و شفافیت این سامانه بهره مند گردند.
