طرح کلی اندیشه اسلامی در قرآن کتابی از سید علی حسینی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی ایران، درباره تبیین عقاید اسلامی بر مبنای قرآن است. این کتاب متن پیاده شده سخنرانی‌های وی در ماه رمضان ۱۳۵۳ش (چهار سال پیش از انقلاب اسلامی ایران) در مسجد امام حسن مجتبی(ع) در مشهد است.
این کتاب را از اقدامات آیت‌الله خامنه‌ای در راستای احیای تفکر اسلامی و بازگوکننده نظام فکری وی شمرد‌ه‌اند. او این جلسات را پایه‌های فکری برای ایجاد یک نظام اسلامی خوانده است.
از ویژگی‌های کتاب طرح کلی اندیشه اسلامی در قرآن مطالعه هماهنگ و پیوسته مسائل فکری اسلام به عنوان اجزای یک مجموعه واحد، استنباط اصول اساسی اسلام از قرآن و دوری از سلیقه‌ها و نظرهای شخصی، ارائه نگاهی نو به مفاهیم دینی همچون ولایت است.
طرح کلی اندیشه اسلامی در قرآن، از چهار بخش اصلی با عناوین ایمان، توحید، نبوت و ولایت تشکیل شده و ذیل هر بخش، جلسات مرتبط آمده است. خلاصه سخنرانی‌ها نخستین بار در سال ۱۳۵۴ش از سوی دفتر نشر فرهنگ اسلامی و متن کامل پیاده شده سخنرانی‌ها در سال ۱۳۹۲ش از سوی مرکز ایمان جهادی صهبا منتشر و بارها تجدید چاپ شد. این کتاب به زبان‌های عربی، انگلیسی، آلمانی، ایتالیایی، آذری و چینی ترجمه شده است.
کته قابل توجه درباره کتاب «طرح کلی اندیشه اسلامی در قرآن» این است که این کتاب با کتاب های متعددی که با عنوان اندیشه اسلامی یا اصول عقاید به رشته تحریر درآمده اند متفاوت است. از نظر آیت الله خامنه ای، کتاب هایی که به اصول اعتقادی دین پرداخته اند یک سری مفاهیم ذهنی هستند و در مقام اثبات درستی این اصول و پاسخگویی به شبهات مطرح شده‌اند، در حالیکه این کتاب، مباحث ضروری دین را به گونه ای دیگر معرفی کرده است، یعنی در کتاب، اصول اساسی اعتقادی دین، مبتنی بر آیات قرآن به مخاطب عرضه شده است به طوریکه این اصول اعتقادی از سطح مفاهیم ذهنی خارج شده و رنگ و بوی عملی گرفته اند.
با این توضیح، میتوان ویژگی های زیر را برای این کتاب برشمرد:
- از جنس کتاب های کلامی نیست که روند اثبات و نفی در پیش گرفته باشد، بلکه اصول اصلی اندیشه اسلامی را از روی آیات قرآن و بر مبنای توضیح مسائل اساسی دین تبیین کرده است.
- ارائه نمایی کلی از اندیشه اسلامی به جهانیان است. نه فقط مسلمانان، بلکه یکایک انسان ها، چه موحد و چه غیر موحد، با هر ایده و تفکری می تواند مخاطب این کتاب باشد.
- تعریفی دوباره از دین به مخاطب داده است. تعریفی که دین را تنها مجموعه ای از اصول فکری یا عملی مجزا نمی داند، بلکه آن را مجموعه ای متحد تعریف می‌کند که با نظمی خاص در کنار هم قرار گرفته اند.
- نگاهی کلی از تفکر توحیدی، با در نظر داشتن شئون مختلف زندگی بشر ارائه کرده است.
- نگاهی نو به مفاهیم دینی دارد. اگرچه کلمات، کلماتی هستند که مکرر به گوش شنونده رسیده است، اما ابعادی تازه می بخشد که در آن روزگار مورد انتقاد قرار می‌گرفت.
- مباحث آن با سیره سیاسی امامان شیعه منطبق است.
- در این کتاب، به درد اصلی جوامع بشری و مسلمان ها که ضعف ایمان است توجه ویژه شده است. مؤلف حقیقت ایمان را به مخاطبان خود معرفی می کند و تشریح می کند که این باور آگاهانه و تعهدآور، اگر درست شناخته شود، همچون روحی که جسم را به حرکت در می آورد، عقاید را به صحنه زندگی و اجتماعات بشری وارد کرده و آنگاه این ایمان، انسان ساز و جامعه ساز خواهد شد.
- مباحث کتاب برای امت اسلامی وحدت آفرین است.
- شیوه تدبر و تعمق در قرآن را به مخاطبان آموزش داده است.
- با توجه به آنکه مخاطب اصلی جلسات تفسیری معظم له، عموماً قشر جوان بوده اند، در مباحث این کتاب، به این قشر توجه جدی شده است.
لازم به ذکر است، اداره قرآن و عترت معاونت فرهنگی اجتماعی حوزه علمیه خراسان، با هدف ترویج هر چه بیشتر نگاه های تفسیری رهبر معظم انقلاب، در سال ۱۳۹۷ اقدام به تأسیس «کانون تفسیر قرآن کریم» نمود و ضمن تربیت قریب به ۷۰ مربی از میان طلاب برادر و خواهر برای ارائه این کتاب در قالب دوره تربیت مربی، برگزاری دوره آموزشی طرح کلی اندیشه اسلامی را به عنوان یکی از برنامه های اولویت دار به مدارس علمیه استان ابلاغ نموده است.
جهت دانلود پی دی اف کتاب کلیک کنید:
جهت دانلود متن و صوت:
