تاب آوری هویت محور به توانایی افراد در مواجهه با چالش‌ها و بحران‌ها با تأکید بر هویت شخصی و اجتماعی آن‌ها گفته میشود.
تاب آوری مبتنی بر هویت مفهومی چند وجهی است که در درجه اول بر چگونگی حفظ و تطبیق هویت افراد و سازمان ها در مواجهه با ناملایمات یا تغییرات تمرکز دارد
هویت محور بودن آن به معنای تمرکز بر هویت فردی و اجتماعی در فرآیندهای مختلف زندگی است.
این رویکرد به بررسی و تحلیل ابعاد مختلف هویت انسان‌ها می‌پردازد و تلاش میکند تا درک عمیق‌تری از چگونگی شکل‌گیری، توسعه و تأثیر هویت‌ها بر رفتارها و تعاملات اجتماعی ارائه دهد.
تاب‌آوری هویت به عنوان توانایی فرد یا جامعه و یا حتی سازمان برای حفظ ساختار هویتی تعریف میشود که مقابله با تهدیدات را تسهیل میکند، تغییرات را در عین حفظ معنا جذب میکند، و خود را قادر می‌داند که تروما را بدون اثرات منفی دائمی مدیریت کند. این شامل عناصری مانند عزت نفس، خودکارآمدی، تمایز مثبت و تداوم است
هویت به مجموعه‌ای از ویژگی‌ها، افکار، و احساسات فرد اشاره دارد که او را از دیگران متمایز میکند.
هویت دارای دو بخش اصلی شناخت وضعیت موجود و ساختن آینده است.
رویکرد هویت محور تاب آوری نه تنها به شناخت بهتر خود کمک میکند بلکه زمینه‌ای برای تعاملات مثبت اجتماعی فراهم می‌آورد.
با توجه به تنوع فرهنگی و اجتماعی جوامع امروز، توجه به ابعاد مختلف هویت ضروری است تا بتوانیم روابط انسانی را بهبود بخشیم و از تنش‌ها کاسته شود.
این نوع تاب آوری نه تنها به مقاومت در برابر آسیب‌ها بلکه به سازگاری مثبت و فعال در محیط اجتماعی و فرهنگی مربوط میشود.</p>
در رویکرد هویت محور، تاب آوری یا resiliency با تأکید بر هویت فردی و اجتماعی گسترش می‌یابد.به این معنا که افراد با توجه به هویت‌های خود، می‌توانند بهتر با چالش‌ها مقابله کنند و از منابع حمایتی موجود در محیط خود بهره‌برداری کنند.
ابعاد تاب آوری هویت محور
1. هویت فردی
افرادی که دارای هویت قوی و مشخصی هستند، معمولاً در مواجهه با بحران‌ها بهتر عمل می‌کنند. این افراد می‌توانند از تجربیات خود برای حل مسائل استفاده کنند و احساس کنترل بیشتری بر زندگی خود داشته باشند.
. هویت اجتماعی
ارتباطات اجتماعی و شبکه‌های حمایتی نقش مهمی در تاب آوری هویت محور دارند. وجود خانواده، دوستان و جامعه‌ای که فرد را حمایت کند، می‌تواند به تقویت تاب آوری کمک کند
3. سبک‌های هویتی
سبک‌های هویتی مختلف (مانند سبک اطلاعاتی، هنجاری و گسیخته-اجتنابی) تأثیر مستقیم بر تاب آوری دارند. افرادی با سبک اطلاعاتی معمولاً بهتر از دیگران قادر به مقابله با چالش‌ها هستند.
زیرا آن‌ها به صورت فعالانه اطلاعات را پردازش کرده و تصمیمات مؤثری اتخاذ می‌کنند
عوامل مؤثر بر تاب آوری هویت محور
درون فردی: شامل ویژگی‌های شخصیتی مانند خودآگاهی، اعتماد به نفس و مهارت‌های حل مسئله است.
خانوادگی: همبستگی خانوادگی، حمایت عاطفی و وجود یک محیط خانوادگی پایدار از جمله عوامل مؤثر هستند.
عوامل محیطی: دسترسی به شبکه‌های حمایتی اجتماعی، امکانات آموزشی و فرهنگی نیز بر تاب آوری تأثیر دارد
دکتر محمدرضا مقدسی مدیر و موسس خانه تاب آوری در ادامه اضافه میکند:
تاب آوری هویت محور یک مفهوم چند بعدی است که بر اساس تعامل میان خواص فردی، اجتماعی و محیطی شکل می‌گیرد.
تقویت این نوع تاب آوری می‌تواند منجر به افزایش سلامت روانی و کیفیت زندگی افراد شود.
توجه به ابعاد مختلف هویت در برنامه‌ریزی‌های اجتماعی و روانشناختی ضروری است تا بتوانیم افراد را در مواجهه با چالش‌ها بهتر حمایت کنیم.
نویسنده : دکترمحمدرضا مقدسی
