تاب آوری اجتماعی چیست ؟

social resilience یا تاب آوری اجتماعی را میتوان ظرفیت تبدیل و تحول، تطبیق و سازگاری و توان مقابله با تنش و بحرانهای اجتماعی نامید.

تاب آوری اجتماعی از ظرفیت و توانایی خاصی در افراد و گروهها، خانواده و جوامع صحبت میکند که عمدتا یادگیری و سازگاری در تغییرات تحمیل شده، و همچنین قدرت تطبیق با شرایط و متقضیات را در بر خواهد داشت؛

این به ساده ترین معنا برخورداری از آغازی همیشگی است.

احیای مهربانی، توسعه سازگاری، قدرت مبتنی بر انعطاف، سرمایه و سازندگی اجتماعی را تقویت میکند وهمزمان موجب و دستاورد تاب آوری است.

زمانی که جامعه ای با نیازهای تازه، خطرات و یا تهدیدات مواجه میشود دچار درهم شکستگی و بحران خواهدشد.

از این رو بسیاری از متون بازگشت سریع به شرایط قبل از بحران را تاب آوری نامیده اند.

و براین اساس مطالعات تاب آوری ماموریت اصلی خود را برگشت پذیری در سریع ترین زمان ممکن، و با حداقل آشفتگی و حفظ شایستگی میداند.

توسعه تاب آوری باعث میشود که امداد و حمایت های اجتماعی به هنگام و هماهنگ، فراگیر و جامع درحد بهینه اعمال گردد.

نکته جالب توجه این است که تاب آوری قبل، در حین و بعد از وقوع بحرانهای اجتماعی موضوعیت دارد. بنابراین طرح مساله ای به نام تقدم و تاخر تاب آوری و بحران جایز نیست، چراکه تاب آوری در برگشت پذیری، مداخلات و پیشگیری کارساز است.

تاب آوری در بحرانهای اجتماعی نقش عمده ای ایفا میکند و شناخته شده ترین عاملی که با تاب آوری اجتماعی رابطه معکوس دارد آسیب پذیری اجتماعی است، لذا در هر سامانه ی اجتماعی برای مواجه شدن با تغییرات و تهدیدات بایستی تمهیداتی لحاظ گردد که بتواند به نحو بهینه مواجهه و مقابله کند.روانشناسی تاب آوری به هرحال ناظر بر فرآیندهای روانی اجتماعی است که میتواند شامل تعامل کودک باخانواده، همسالان، محیط های آموزشی و سایر بزرگسالان خارج از خانه باشد.

بنابراین ترکیب تاب آوری با روشهای بالینی، آموزشی، مددکاری و مشاوره بسترساز و حامی رشد و بالندگی انسان خواهد بود و توسعه تاب آوری است که به پروتکل های درمانی، مداخلاتی وانواع روشهای توانمندسازی اعنبار می بخشد.

مشارکت های مدنی و حمایت های اجتماعی نیز در همه حال بر تاب آوری فردی و سلامت اجتماعی تاثیرات عمیق میگذارند، چرا که باور افراد (به ویژه آسیب دیدگان، مددجویان و توان خواهان) نسبت به خود در حمایت های اجتماعی پرورده میشود. حمایت های اجتماعی میتواند با تقویت جریان رشد و کاهش اثر صدمات، تاثیر انتخاب های نادرست، اتفاقات تلخ و بلایای طبیعی را کاهش دهد و از این طریق به توسعه تاب آوری اجتماعی کمک کند.

چه بسیار از اختلالات رفتاری روانی، آسیب ها و گرفتاری های اجتماعی که از طریق ارتباطات حمایتی و راه حل های مشارکتی بهبود می یابند

. توانمندسازی بر مبنای اندک توانایی به جا مانده از سانحه نیز از دیگر شگفتی های تاب آوری بر اساس حمایتهای اجتماعی است، که البته حداقل دو ویژگی دیگر شامل ویژگی های فردی و عوامل خانوادگی را نیز بایستی در آن لحاظ کرد

تاب آوری اجتماعی چگونه تعریف میشود مزایا و روشهای توسعه آن کدامست؟

تاب آوری اجتماعی به توانایی افراد و جوامع برای مقاومت و بازیابی از شوک ها و استرس های اجتماعی، اقتصادی و محیطی اشاره دارد.

ظرفیت پیش‌بینی، آماده‌سازی، پاسخ به این چالش‌ها و انطباق با این چالش‌ها، در عین حفظ عملکرد اجتماعی و حفظ نظام‌های اجتماعی و اقتصادی را در بر می‌گیرد.
تاب آوری اجتماعی در هم تنیدگی و پیچیدگی سیستم های اجتماعی را مورد تاکید قرار میدهد.

دکتر محمدرضا مقدسی مدیر و موسس خانه تاب آوری در ادامه اضافه میکند تاب آوری اجتماعی تاکید میکند که چالش‌های اجتماعی، اقتصادی و زیست‌محیطی رویدادهایی مجزا نیستند.
بلکه تعاملات درون شبکه‌ای پیچیده از سیستم‌های اجتماعی، اقتصادی و زیست‌محیطی هستند.

از طریق درک تاب آوری اجتماعی، افراد و جوامع قادر خواهند بود توانایی خود را برای سازگاری و پیشرفت در مواجهه با عدم قطعیت و در نهایت توانایی تغییر افزایش دهند.

مولفه های کلیدی تاب آوری اجتماعی چگونه توصیف میشوند ؟

1. شبکه های اجتماعی و روابط شبکه های اجتماعی قوی و روابط مثبت برای تاب آوری اجتماعی ضروری هستند. اینها حمایت عاطفی، دسترسی به منابع و احساس تعلق را فراهم می کنند. در مواقع بحرانی، مانند بلایای طبیعی یا رکود اقتصادی، شبکه های اجتماعی نقش مهمی در تسهیل بهبودی و ارائه کمک به افراد نیازمند ایفا می کنند.
2. مشارکت جامعه مشارکت جامعه شامل مشارکت و همکاری فعال میان اعضای جامعه، سازمان ها و مؤسسات است. این احساس مسئولیت مشترک، وحدت و انسجام را تقویت می کند. جوامع درگیر احتمالاً استراتژی‌های پاسخ مؤثر، سرمایه اجتماعی قوی و توانایی بسیج منابع برای اقدام جمعی دارند.
3. ظرفیت تطبیقی ظرفیت تطبیقی به توانایی تنظیم و اصلاح سیستم ها و فرآیندها در پاسخ به شرایط متغیر اشاره دارد. این شامل ایجاد دانش، مهارت ها و منابع برای آماده شدن و انطباق با شوک ها و استرس های احتمالی است. جوامع با ظرفیت انطباقی بالا می توانند به سرعت از اختلالات بهبود یافته و تغییرات پیشگیرانه ای برای افزایش انعطاف پذیری خود در طول زمان ایجاد کنند.
4. برابری و عدالت اجتماعی تاب آوری اجتماعی باید بر اساس اصول برابری و عدالت اجتماعی استوار باشد. تشخیص می دهد که آسیب پذیری ها و خطرات به طور مساوی در بین جوامع توزیع نشده است و گروه های خاصی ممکن است به طور نامتناسبی تحت تأثیر چالش های اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی قرار گیرند. ترویج انصاف، شمول و دسترسی به منابع و فرصت ها در ایجاد تاب آوری اجتماعی اساسی است.
5. حکمرانی و رهبری حکمرانی و رهبری مؤثر برای تاب آوری اجتماعی بسیار مهم است. رهبری قوی جوامع را الهام بخش و بسیج می کند، فرآیندهای تصمیم گیری را تسهیل می کند و تضمین می کند که منابع و پشتیبانی به طور عادلانه توزیع می شوند. حکمرانی خوب شفافیت، پاسخگویی و مشارکت صداهای مختلف در تصمیم‌گیری، تقویت اعتماد و توانمندسازی افراد و جوامع را تشویق می‌کند.

مزایای تاب آوری اجتماعی چگونه معرفی و توصیف میشوند ؟

درک و تقویت تاب آوری اجتماعی چندین مزیت دارد:
بهبود رفاه و بهزیستی اجتماعی :
تاب آوری اجتماعی، رفاه و بهزیستی اجتماعی را ارتقا میدهد و به یقین کیفیت زندگی را در جوامع ارتقا می دهد.
بهبود واکنش به شرایط اضطراری وافزایش قدرت مقابله اجتماعی با بحران:
تاب آوری موجب توانایی جوامع در پاسخگویی و بازسازی در شرایط اضطراری، مانند بلایای طبیعی یا بحران های بهداشتی است.

افزایش انسجام و سرمایه اجتماعی:
تاب آوری اجتماعی موجب انسجام اجتماعی و تقویت شبکه های اجتماعی و همچنین توسعه سرمایه های اجتماعی است به یقین همه موارد برای توسعه اجتماعی از الزامات هستند.
انطباق با تغییر: افراد و جوامعی که از تاب آوری خوبی برخوردار هستند با عدم قطعیت و موقعیت های نامعین و شرایط در حال تغییر سازگارتر هستند به همین سبب آنها قادر خواهند بود در محیط های نامطمئن و پویا حرکت کنند.

کاهش آسیب‌پذیری:
با پرداختن به آسیب‌پذیری‌های اجتماعی، اقتصادی و زیست‌محیطی زمینه‌ای، تاب‌آوری اجتماعی خطر آسیب‌پذیری نامتناسب افراد و جوامع را از شوک‌ها و استرس‌ها کاهش می‌دهد. توسعه پایدار: تاب‌آوری اجتماعی برای دستیابی به اهداف توسعه پایدار ضروری است، زیرا جوامع را قادر می‌سازد در حالی که از سیستم‌های اجتماعی، اقتصادی و زیست‌محیطی برای نسل‌های آینده محافظت می‌کنند، شکوفا شوند.

تاب‌آوری اجتماعی به توانایی فرد در جهت‌یابی و سازگاری مؤثر با چالش‌های اجتماعی، مانند مشکلات روابط، درگیری‌ها یا سایر اشکال ناملایمات اجتماعی اشاره دارد.

این شامل توسعه مهارت‌ها، نگرش‌ها و رفتارهایی است که افراد را قادر می‌سازد تا بهزیستی ذهنی خود را حفظ کنند و حتی در موقعیت‌های اجتماعی چالش برانگیز روابط مثبت ایجاد کنند.

درک چالش های اجتماعی چالش های اجتماعی می توانند اشکال مختلفی داشته باشند، از جمله درگیری های بین فردی، طرد اجتماعی، قلدری، تبعیض و فشار همسالان. این چالش ها می تواند به طور قابل توجهی بر سلامت عاطفی و روانی فرد تأثیر بگذارد و منجر به استرس، اضطراب و حتی افسردگی شود.توسعه راهبردهای مقابله ای می تواند به افراد کمک کند تا انعطاف پذیری ایجاد کنند، عملکرد اجتماعی خود را تقویت کنند و حس مثبت خود را در مواجهه با ناملایمات حفظ کنند.

شناسایی راهبردهای مقابله ای:
راهبردهای مقابله ای رفتارهای سازگارانه و مکانیسم های روانی هستند که افراد برای مدیریت و کاهش استرس در موقعیت های چالش برانگیز از آنها استفاده می کنند.
این استراتژی ها به افراد کمک می کند تا ثبات عاطفی، توانایی های حل مسئله و تعامل اجتماعی را حفظ کنند. در اینجا برخی از راهبردهای مقابله ای که معمولاً برای چالش های اجتماعی شناسایی می شوند آورده شده است:
حمایت یابی یا جست‌وجوی حمایت اجتماعی:
جستجوی فعالانه از دوستان مورد اعتماد، اعضای خانواده یا متخصصان می‌تواند راهنمایی‌ها، توصیه‌ها و اعتبار عاطفی ارزشمندی را در موقعیت‌های اجتماعی دشوار ارائه دهد.

تنظیم هیجانی:
یادگیری شناسایی و تنظیم احساسات می تواند به افراد کمک کند تا خونسردی خود را حفظ کنند و از اقدامات تکانشی یا پرخاشگرانه در پاسخ به برخوردهای اجتماعی چالش برانگیز اجتناب کنند.
ارتباط موثر:
توسعه مهارت‌های ارتباطی مؤثر، مانند گوش دادن فعال و قاطعیت، می‌تواند گفت‌وگوی سازنده را تسهیل کند، تعارضات را حل کند و مرزهای سالمی را در تعاملات اجتماعی ایجاد کند.
حل تعارض:
یادگیری فنون مذاکره و حل تعارض می تواند به افراد کمک کند تا اختلافات را حل کنند، تفاوت ها را برطرف کنند و راه حل های مثبت را در محیط های اجتماعی تقویت کنند.
ایجاد تاب‌آوری:
درگیر شدن در فعالیت‌هایی که باعث رشد شخصی، عزت‌نفس و شفقت به خود می‌شود، می‌تواند انعطاف‌پذیری فرد را در برابر چالش‌های اجتماعی افزایش داده و بهزیستی روانی را ارتقا دهد.
تمرین خودمراقبتی:
درگیر شدن در فعالیت‌های مراقبت از خود، مانند ورزش، تکنیک‌های تمدد اعصاب و سرگرمی‌ها، می‌تواند به افراد کمک کند استرس را مدیریت کنند، شارژ کنند و در موقعیت‌های اجتماعی چالش‌برانگیز دیدگاه مثبتی داشته باشند.