کارگاه تاب آوری اجتماعی به عنوان یک فرآیند مشارکتی و تعاملی، با هدف شناسایی و رسیدگی به چالش‌ها و خطراتی که بر توانایی جامعه در برابر بلایای طبیعی و بحران‌های مرتبط با آب و هوا تأثیر می‌گذارد، طراحی شده است.
کارگاه تاب‌آوری اجتماعی به منظور تقویت مهارت‌ها و توانمندی‌های فردی و جمعی در مواجهه با چالش‌ها و بحران‌های اجتماعی طراحی شده است.
این کارگاه با هدف افزایش آگاهی شرکت‌کنندگان درباره مفهوم تاب‌آوری و اهمیت آن در زندگی روزمره، به بررسی روش‌ها و تکنیک‌های مختلف می‌پردازد.
کارگاه تاب‌آوری اجتماعی یک رویداد تعاملی است که به منظور تقویت توانایی جوامع در مواجهه با چالش‌ها و بحران‌ها برگزار می‌شود. این کارگاه‌ها به افراد کمک می‌کنند تا از طریق همکاری و تبادل نظر، راه‌حل‌های مؤثری برای مشکلات اجتماعی پیدا کنند و در نتیجه تاب‌آوری اجتماعی را افزایش دهند.
تعریف و هدف کارگاه تاب‌آوری اجتماعی
کارگاه تاب‌آوری اجتماعی به عنوان یک فرآیند مشارکتی طراحی شده است که ذینفعان جامعه را گرد هم می‌آورد تا چالش‌ها و خطراتی که بر توانایی جامعه برای مقاومت و بازیابی تأثیر می‌گذارد، شناسایی کنند. هدف اصلی این کارگاه‌ها، تقویت آموزش، برنامه‌ریزی و اجرای اقدامات تاب‌آوری است که به افزایش تاب‌آوری جامعه منجر شود.
ساختار و محتوای کارگاه تاب آوری اجتماعی
این کارگاه‌ها معمولاً شامل مباحث نظری و عملی هستند.
شرکت‌کنندگان از طریق تجربیات شخصی خود، می‌آموزند که چگونه طرز فکر، عمل و احساس خود را تغییر دهند و به چالش‌ها پاسخ مؤثرتری دهند.
فعالیت‌های عملی شامل بحث‌های گروهی، تمرینات مهارتی و شبیه‌سازی موقعیت‌های واقعی است که به افراد کمک میکند تا مهارت‌های لازم برای مقابله با استرس و ناملایمات را یاد بگیرند.
این کارگاه‌ها به جمع‌آوری ذینفعان مختلف از جمله اعضای جامعه، سازمان‌های غیر دولتی، نهادهای دولتی و کارشناسان مرتبط می‌پردازند.
هدف اصلی این کارگاه‌ها تقویت آموزش، برنامه‌ریزی و اجرای اقدامات تاب‌آوری اولویت‌دار است.
این اقدامات به منظور افزایش تاب‌آوری جامعه در برابر بلایای طبیعی و تغییرات اقلیمی طراحی می‌شوند.
با توجه به اینکه بلایای طبیعی می‌توانند تأثیرات مخربی بر زندگی روزمره مردم بگذارند، ایجاد یک رویکرد جامع برای مدیریت این چالش‌ها ضروری است.
در این کارگاه‌ها، ابتدا ذینفعان به شناسایی چالش‌ها و خطرات موجود می‌پردازند.
سپس از طریق بحث‌های گروهی و تبادل نظر، راهکارهای ممکن برای تقویت تاب‌آوری جامعه بررسی می‌شود.
این فرآیند شامل مراحل زیر است:
۱. شناسایی چالش‌ها: بررسی مشکلات موجود در جامعه که می‌تواند بر تاب‌آوری آن تأثیر بگذارد.
۲.تحلیل خطرات: ارزیابی خطرات ناشی از بلایای طبیعی و تغییرات اقلیمی.
۳.توسعه راهکارها: پیشنهاد راهکارهای عملی برای کاهش آسیب‌پذیری جامعه.
۴. برنامه‌ریزی و اجرای اقدامات: تعیین اولویت‌ها و برنامه‌ریزی برای اجرای اقدامات مشخص.
نتایج کارگاه تاب آوری اجتماعی می‌تواند شامل افزایش آگاهی عمومی در مورد خطرات طبیعی، تقویت همکاری بین ذینفعان مختلف، و توسعه برنامه‌های عملی برای مقابله با بلایا باشد.
چنین نشست هایی می‌توانند به ایجاد شبکه‌های حمایتی در سطح محلی کمک کنند که در زمان بحران‌ها به تسهیل پاسخگویی سریع‌تر و مؤثرتر کمک نمایند.
کارگاه تاب آوری اجتماعی علاوه بر شناسایی مشکلات تلاش میکند با ایجاد فضایی برای همکاری و تبادل نظر، به تقویت توانمندی‌های جامعه در مواجهه با چالش‌های آینده کمک کند.
این رویکرد مشارکتی می‌تواند به عنوان یک مدل موفق برای دیگر جوامع نیز مورد استفاده قرار گیرد.
تاب‌آوری اجتماعی یا social resilience به ظرفیت تبدیل و تحول، تطبیق و سازگاری، و توان مقابله با تنش‌ها و بحران‌های اجتماعی اشاره دارد. این مفهوم به توانایی خاص افراد، گروه‌ها، خانواده‌ها و جوامع در یادگیری و سازگاری با تغییرات تحمیل‌شده و قدرت تطبیق با شرایط و مقتضیات مختلف مربوط می‌شود
به ساده‌ترین معنا، تاب‌آوری اجتماعی به معنای برخورداری از آغازی همیشگی است.
این مفهوم شامل احیای مهربانی، توسعه سازگاری، قدرت مبتنی بر انعطاف، و تقویت سرمایه و سازندگی اجتماعی می‌باشد.
تاب‌آوری اجتماعی به عنوان یک دستاورد، به ما کمک میکند تا در برابر چالش‌ها و بحران‌ها ایستادگی کنیم.
زمانی که یک جامعه با نیازهای تازه یا تهدیدات مواجه می‌شود، ممکن است دچار درهم‌شکستگی و بحران گردد بسیاری از متون علمی بر این باورند که تاب‌آوری به معنای بازگشت سریع به شرایط قبل از بحران است. بنابراین، مطالعات تاب‌آوری به دنبال برگشت‌پذیری در سریع‌ترین زمان ممکن، با حداقل آشفتگی و حفظ شایستگی هستند.
توسعه تاب‌آوری باعث می‌شود که امداد و حمایت‌های اجتماعی به‌موقع، هماهنگ، فراگیر و جامع اجرا گردد.
نکته جالب توجه این است که تاب‌آوری در مراحل قبل، حین و بعد از وقوع بحران‌های اجتماعی اهمیت دارد. بنابراین نمی‌توان تقدم و تأخر بین تاب‌آوری و بحران را مطرح کرد؛ زیرا تاب‌آوری در برگشت‌پذیری، مداخلات و پیشگیری بسیار مؤثر است.
تاب‌آوری در بحران‌های اجتماعی نقش عمده‌ای ایفا میکند. آسیب‌پذیری اجتماعی شناخته‌شده‌ترین عاملی است که با تاب‌آوری اجتماعی رابطه معکوس دارد.
برای مواجهه با تغییرات و تهدیدات در هر سامانه اجتماعی، باید تمهیداتی اندیشیده شود تا بتوان به نحو بهینه با چالش‌ها مقابله کرد. روانشناسی تاب‌آوری ناظر بر فرآیندهای روانی-اجتماعی است که شامل تعامل کودک با خانواده، همسالان، محیط‌های آموزشی و بزرگسالان خارج از خانه می‌شود.
ترکیب تاب‌آوری با روش‌های بالینی، آموزشی، مددکاری و مشاوره می‌تواند بسترساز رشد و بالندگی انسان باشد.
توسعه تاب‌آوری به پروتکل‌های درمانی، مداخلات و انواع روش‌های توانمندسازی اعتبار می‌بخشد.
مشارکت‌های مدنی و حمایت‌های اجتماعی بر تاب‌آوری فردی و سلامت اجتماعی تأثیر عمیقی دارند. باور افراد (به ویژه آسیب‌دیدگان، مددجویان و توان‌خواهان) نسبت به خود در سایه حمایت‌های اجتماعی پرورش می‌یابد. این حمایت‌ها می‌توانند با تقویت جریان رشد و کاهش اثر صدمات ناشی از انتخاب‌های نادرست یا بلایای طبیعی به توسعه تاب‌آوری اجتماعی کمک کنند.
نویسنده : محمدرضا مقدسی
