مرکز بین المللی مطالعات تاب‌آوری شهری
مرکز بین‌المللی مطالعات تاب‌آوری شهری در سال ۱۴۰۰ در پژوهشکده سوانح طبیعی تأسیس شد.
مرکز بین‌المللی مطالعات تاب‌آوری شهری به عنوان یک نهاد علمی و پژوهشی، به بررسی و ارتقاء تاب‌آوری شهرها در برابر مخاطرات طبیعی و انسانی می‌پردازد.
این مرکز با هدف تقویت توانایی جوامع شهری در مواجهه با بحران‌ها، به تحلیل و ارائه راهکارهایی برای کاهش آسیب‌پذیری و بهبود شرایط زندگی در شهرها می‌پردازد.
مرکز بین‌المللی مطالعات تاب‌آوری شهری به انجام تحقیقات علمی در زمینه تاب‌آوری شهری، شناسایی تهدیدات و آسیب‌ها، و ارائه راهکارهای عملی برای مدیریت بحران‌ها می‌پردازد.
این مرکز برگزاری کارگاه‌ها و دوره‌های آموزشی برای مدیران شهری و شهروندان به منظور افزایش آگاهی و آمادگی در برابر بحران‌ها را نیز در دستور کار خود قرار داده است.
مرکز بین‌المللی مطالعات تاب‌آوری شهری با نهادهای بین‌المللی همکاری دارد تا تجربیات موفق جهانی را در زمینه تاب‌آوری شهری به اشتراک بگذارد.
هدف نهایی مرکز ایجاد شهرهایی مقاوم‌تر در برابر بلایای طبیعی است که بتوانند به سرعت به شرایط عادی بازگردند.
این امر نه تنها به حفظ جان انسان‌ها کمک می‌کند بلکه از نظر اقتصادی نیز می‌تواند خسارات را کاهش دهد.مرکز بین‌المللی مطالعات تاب‌آوری شهری با تمرکز بر نوآوری‌های علمی و تجربیات جهانی، نقش مهمی در توسعه پایدار شهرها ایفا می‌کند.
تاب‌آوری شهری به معنای توانایی سیستم‌ها و جوامع برای سازگاری و بازسازی پس از وقوع بحران‌ها تعریف می‌شود.
این مرکز به بررسی چالش‌ها و ارائه راهکارهای سیاستی در زمینه برنامه‌ریزی و اجرای پروژه‌های تاب‌آوری می‌پردازد.
از جمله فعالیت‌های آن می‌توان به ارزیابی وضعیت مخاطرات طبیعی، آسیب‌شناسی مدیریت بحران و ارائه پیشنهادات برای ارتقاء زیرساخت‌های حیاتی اشاره کرد.
مرکز همچنین به ترویج گفتمان علمی و تبادل دانش در حوزه مدیریت شهری کمک می‌کند و بر اهمیت تخصیص منابع مالی کافی برای برنامه‌های تاب‌آوری تأکید دارد.
این نهاد تلاش می‌کند تا با ایجاد آگاهی عمومی و آموزش‌های لازم، ظرفیت جوامع را برای مقابله با سوانح افزایش دهد.
این مرکز با رویکردی چندرشته‌ای، ابعاد مختلف تاب‌آوری در شهرها را مورد توجه قرار داده و به دنبال ایجاد ارتباطی موثر میان مطالعات و تحقیقات، تجربیات ملی و بین‌المللی و تصمیم‌سازی و تصمیم‌گیری در حوزه اجرایی است. در دستیابی به این مهم، مرکز همکاری نزدیکی با دانشگا‌ه‌ها و مراکز تحقیقاتی، نهادهای مدیریت شهری و دستگاه‌های اجرایی و نهادهای بین‌المللی مرتبط با تاب‌آوری شهری خواهد داشت.
از مأموریت‌های اصلی این مرکز، مطالعه و پژوهش در حوزه تاب‌آوری شهری به همراه آموزش و ارتقای آگاهی ذینفعان و همچنین ارائه راهکارها و را ه‌حل‌ها در راستای مدیریت هرچه مؤثرتر چالش‌های پیچیده و چندبعدی شهرهای کشور و به‌ویژه کلانشهرها در مواجهه با حوادث و سوانح می‌باشد.
زمینه فعالیت‌های اصلی این گروه به شرح زیر است:
– آگاهی‌سازی و ترویج رویکرد تاب‌آوری شهری
– پژوهش و توسعه دانش تاب‌آوری شهری
– ارائه راهکارها و راه‌حل‌های تاب‌آوری شهری
تاب‌آوری شهری به معنای ظرفیت شهرها برای پیش‌بینی، آماده‌سازی، پاسخگویی و بازیابی از شوک‌ها و استرس‌های مختلف است.
این مفهوم به ویژه در مواجهه با چالش‌هایی مانند تغییرات آب و هوایی، بلایای طبیعی، نوسانات اقتصادی و چالش‌های اجتماعی اهمیت دارد.
با توجه به رشد سریع شهرنشینی و آسیب‌پذیری‌های پیچیده‌ای که شهرها با آن مواجه هستند، تاب‌آوری شهری به یکی از محورهای اصلی در برنامه‌ریزی شهری و گفتمان پایداری تبدیل شده است.
مفهوم تاب‌آوری شهری شامل یک چارچوب چندوجهی است که اجزای زیر را در بر می‌گیرد:
– حکمرانی مؤثر:شفافیت و مشارکت جامعه را تقویت کرده و تلاش‌های جمعی را برای ایجاد انعطاف‌پذیری ممکن می‌سازد.
– مدیریت مالی:تأمین بودجه لازم برای طرح‌های تاب‌آوری به شهرها این امکان را می‌دهد که منابع مالی مورد نیاز را تأمین کنند.
– سرمایه اجتماعی:شبکه‌های اجتماعی و سیستم‌های پشتیبانی ضروری برای تلاش‌های بازیابی را تقویت می‌کند.
– زیرساخت‌های پایدار: ادغام زیرساخت‌های سبز مانند پارک‌ها و بام‌های سبز نقش مهمی در افزایش انعطاف‌پذیری زیست‌محیطی دارد.
مناقشات قابل توجهی پیرامون تاب‌آوری شهری وجود دارد که بر موضوعات برابری و فراگیری متمرکز است. منتقدان تأکید می‌کنند که استراتژی‌های تاب‌آوری باید جوامع حاشیه‌ای را در اولویت قرار دهند تا نیازهای آن‌ها در فرآیندهای برنامه‌ریزی نادیده گرفته نشود.
همچنین، تأمین اطمینان از اینکه همه صداهای جامعه در تلاش‌های تاب‌آوری گنجانده شوند، برای رسیدگی به نابرابری‌ها و تقویت انسجام اجتماعی حیاتی است.
تاب‌آوری شهری الگوی حیاتی برای بازنمایی شهرها به عنوان سیستم‌های پویا است که قادر به انطباق با چالش‌های معاصر هستند. از طریق تلاش‌های مشترک و استراتژی‌های نوآورانه، شهرها می‌توانند انعطاف‌پذیری را پرورش دهند که نه تنها تهدیدات فوری را برطرف می‌کند بلکه زمینه را برای آینده‌ای قوی‌تر فراهم می‌کند.