مرکز هدایت و راهبری برنامه جامع تاب‌آوری شهری یا مهرتاب
مرکز «هدایت و راهبری برنامه جامع تاب‌آوری شهری» با نام اختصاری مهرتاب به منظور تقویت تاب‌آوری شهرها در برابر چالش‌های مختلف، از جمله تهدیدات طبیعی و کمبود منابع، راه‌اندازی می‌شود.
این مرکز تحت نظارت بنیاد ملی علم ایران (INSF) ایجاد شده و هدف آن جلب مشارکت ذینفعان و یکپارچه‌سازی تلاش‌ها برای ارزیابی و بهبود تاب‌آوری شهری است.
اهداف و مسئولیت‌های مرکز هدایت و راهبری برنامه جامع تاب‌آوری شهری
مهرتاب با مأموریت اصلی تعامل با ذینفعان و مدیریت پروژه‌های مرتبط، به دنبال ایجاد یک رویکرد جامع و ساختاریافته برای تاب‌آوری شهری است. این مرکز مسئولیت‌های کلیدی زیر را بر عهده دارد:
۱.راهبری استراتژیک: ایجاد چشم‌انداز استراتژیک همسو با اهداف برنامه جامع.
۲.مشارکت ذینفعان: حفظ مکانیسم‌های مؤثر برای درگیر کردن ذینفعان مختلف.
۳.نظارت بر یکپارچگی: ترکیب نتایج پروژه‌های مختلف و اطمینان از همسویی آن‌ها.
۴.مدیریت فراخوان پروژه‌ها: طراحی و مدیریت فراخوان‌های پیشنهادی برای پروژه‌ها.
۵.نظارت بر اجرای پروژه‌ها: ارائه راهنمایی و پشتیبانی به تیم‌های پروژه.
۶.انتشار نتایج: ترویج دانش و انتشار یافته‌های علمی.
۷.ظرفیت‌سازی: توسعه برنامه‌های آموزشی برای ارتقای ظرفیت منابع انسانی.
۸. انعطاف‌پذیری: سازگاری با چالش‌های نوظهور و بهبود مستمر اثربخشی برنامه.
مراحل اجرایی
این برنامه در بهار ۱۴۰۳ آغاز شده و شامل چندین پروژه متصل به هم است که به صورت مرحله‌ای اجرا می‌شوند. پروژه‌ها شامل اعتبارسنجی مدل سیستم تاب‌آوری شهری و تهیه کتابچه راهنمای تدوین شاخص‌های تاب‌آوری هستند.علاقمندان برای شرکت در این فراخوان‌ها می‌توانند از طریق وب‌سایت بنیاد ملی علم ایران اطلاعات بیشتری کسب کنند.
بررسی متون نشان داده است که تاب آوری شهری به توانایی یک شهر در مواجهه با چالش‌ها و بحران‌ها، از جمله بلایای طبیعی، تغییرات اقلیمی، و بحران‌های اجتماعی و اقتصادی اشاره دارد.
این مفهوم شامل توانایی یک شهر در بهبود شرایط و بازگشت به حالت عادی پس از وقوع بحران است.
ابعاد تاب آوری شهری
۱.زیرساخت‌های مقاوم: یکی از ارکان اصلی تاب آوری شهری، توسعه زیرساخت‌هایی است که بتوانند در برابر بلایای طبیعی مانند زلزله، سیلاب و طوفان مقاوم باشند. این شامل ساختمان‌ها، پل‌ها و سیستم‌های حمل و نقل می‌شود.
۲.برنامه‌ریزی و مدیریت بحران: ایجاد برنامه‌های جامع برای مدیریت بحران و آمادگی در برابر حوادث غیرمترقبه، از دیگر جنبه‌های مهم تاب آوری است. این برنامه‌ها باید شامل آموزش جامعه، شبیه‌سازی حوادث و ایجاد شبکه‌های حمایتی باشند.
۳. پایداری اجتماعی: تاب آوری شهری همچنین به تقویت جوامع محلی و افزایش همبستگی اجتماعی بستگی دارد. جوامعی که از انسجام اجتماعی بالاتری برخوردارند، بهتر می‌توانند در برابر بحران‌ها مقاومت کنند.
۴.محیط زیست:حفظ و بهبود محیط زیست نیز نقش کلیدی در تاب آوری شهری دارد. ایجاد فضاهای سبز، مدیریت منابع آب و کاهش آلودگی می‌تواند به کاهش آسیب‌پذیری شهرها کمک کند.
تاب آوری شهری نه تنها به معنای بازسازی پس از بحران است، بلکه شامل پیشگیری و آمادگی برای مواجهه با چالش‌های آینده نیز می‌شود.
با توجه به تغییرات اقلیمی و افزایش خطرات طبیعی، توجه به این مفهوم بیش از پیش ضروری است تا شهرها بتوانند به مکان‌های امن‌تر و پایدارتر تبدیل شوند.
