تاب آوری و تروما هر دو متداول هستند.
تاب آوری در بین کسانی که تروما را تجربه میکنند واکنشی متداول است.
تاب‌آوری و تروما مفاهیم به هم پیوسته‌ای هستند که ظرفیت انسان را برای مقابله با ناملایمات برجسته میکنند.
تحقیقات نشان می‌دهد که تاب‌آوری پاسخی رایج به تروما است و بسیاری از افراد توانایی بازیابی سلامت روانی خود را بدون مداخله گسترده نشان می‌دهند.
این دو مفهوم یعنی تاب آوری و تروما دو مفهوم متداول در روانشناسی هستند که به طور عمیق با یکدیگر در ارتباطند.
تاب‌آوری به عنوان مجموعه‌ای از فرآیندهای پویا توصیف می‌شود که افراد را قادر می‌سازد تا علیرغم مواجهه با ناملایمات، بهزیستی روانی خود را حفظ کنند.
این صرفاً فقدان مسائل مربوط به سلامت روان نیست، بلکه شامل ظرفیت بهبودی از عوامل استرس‌زا در طول زمان است.
مطالعات نشان می‌دهد که در حالی که بسیاری از افراد ممکن است در ابتدا علائم افسردگی یا اضطراب را به دنبال تروما تجربه کنند، اکثریت قابل توجهی به‌طور طبیعی طی چند هفته تا چند ماه بهبود می‌یابند.
تروما به معنای آسیب یا زخم روانی ناشی از تجربیات دردناک و تهدیدکننده است.
این تجربیات میتوانند شامل حوادث طبیعی مانند زلزله و سیل، یا حوادث انسانی مانند جنگ و خشونت باشند.
تروما میتواند اثرات طولانی‌مدتی بر سلامت روان فرد بگذارد و منجر به اختلالاتی مانند اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) شود
این نوع رفتار در سطوح دیگر نیز از جمله خانواده و سازمان هم صادق است هم از این جهت است که در ادبیات تحقیق عباراتی چون تاب آوری خانواده ؛ تاب اوری زوجین و یا تاب آوری سازمان و یا تاب آوری اجتماعی خلق و توسعه یافته اند
بهرحال پس از رویدادهای طبیعی یا وقایع انسان ساز مثل جنگ یا حوادت تروریستی شاهد توانایی تاب آوری بعنوان رفتاری متداول خواهیم بود که البته روی دیگر سکه تروما خواهد بود و اینگونه است که تاب آوری تروما شکل میگیرد.
درک ارتباط بین تروما و تاب آوری میتواند به توسعه روش‌های مؤثر درمانی کمک کند.
تمرکز بر تقویت تاب آوری در افراد آسیب‌دیده میتواند به تسهیل فرآیند بهبودی و کاهش اثرات منفی تروما کمک کند.
تروما میتواند از رویدادهای مختلف، از جمله تصادفات، حملات یا بلایای طبیعی ناشی شود. تأثیرات عاطفی و روانی چنین تجربیاتی میتواند در بین افراد بسیار متفاوت باشد. در حالی که برخی ممکن است به مسائل بهداشت روانی پایدار مانند PTSD مبتلا شوند، برخی دیگر انعطاف‌پذیری نشان می‌دهند و نسبتاً سریع به وضعیت عملکرد طبیعی بازمی‌گردند.
یافته‌های کلیدی در مورد تاب‌آوری پس از تروما
- اشتراک تاب‌آوری: تحقیقات نشان می‌دهد که تاب‌آوری رایج‌ترین واکنش به تروما است و تنها تعداد کمی از افراد دچار اختلالات طولانی‌مدت می‌شوند.
- مکانیسم‌های عصبی: یک مطالعه اخیر یک “عامل تاب‌آوری عمومی” را شناسایی کرده است که بیش از 50 درصد از تفاوت‌ها در بهزیستی روانی را در بین بازماندگان تروما شش ماه پس از حادثه تشکیل می‌دهد. این عامل به نحوه پردازش پاداش‌ها و تهدیدها توسط مغز و تأثیرگذاری بر نتایج بهبودی مربوط می‌شود.
- عوامل روانی-اجتماعی: عواملی مانند خوش‌بینی، انعطاف‌پذیری شناختی، مهارت‌های مقابله فعال و شبکه‌های حمایت اجتماعی در پرورش تاب‌آوری بسیار مهم هستند. این عناصر به افراد کمک میکنند تا مسیرهای بهبودی خود را به‌طور مؤثر طی کنند.
- تمایز از ریکاوری: انعطاف‌پذیری را باید متمایز از بازیابی دانست. در حالی که بهبودی مستلزم بازگشت به عملکرد قبل از تروما پس از تجربه علائم است، تاب‌آوری نشان‌دهنده توانایی فرد برای رشد علیرغم چالش‌های مداوم است.
پیامدهایی برای حمایت و درمان
درک تاب‌آوری میتواند رویکردهای درمانی برای بازماندگان تروما را ارائه دهد. شناسایی افراد در معرض خطر مشکلات طولانی‌مدت سلامت روان از طریق نشانگرهای عصبی زیستی ممکن است امکان مداخلات اولیه متناسب با نیازهای آنها را فراهم کند. این رویکرد پیشگیرانه میتواند نتایج بهبودی را افزایش داده و شدت تأثیرات روانی بالقوه را کاهش دهد. به طور خلاصه، تاب‌آوری یک پاسخ رایج به تروما است که با فرآیندهای روان‌شناختی پیچیده مشخص می‌شود که بهبود و سازگاری را ممکن می‌سازد. تحقیقات در حال انجام به تعمیق درک ما درباره اینکه چگونه افراد تجربیات خود را با تروما هدایت میکنند و با انعطاف‌پذیری ظاهر می‌شوند، ادامه دارد.
تصور فرد از یک رویداد به عنوان عاملی تهدیدکننده برای خود یا دیگران میتواند در ساخت و تعریف تروما موثر باشد.
اگرچه از تروما تعاریف متعدد و متنوعی در اختیار است پس آنچه که میتواند برای فردی تروما تلقی شود ممکن است برای فرد دیگری حتی تجربه ای آسیب زا هم به حساب نیاید حتی اگر این افراد اعضای یک خانواده باشند و یک رویداد مشابه را به اتفاق تجربه کرده باشند.
درک این تفاوت در همدلی اجتماعی میتواند بسیار مهم باشد بالاخص برای آنها که در مشاغل دیگریار و امداد اجتماعی مشغول بکار هستند یا اینکه درمانگر و روانشناس هستند عوارض و نشانه های حوادث تروماتیک برای افراد کاملا متفاوت است.
موضوع قابل توجه دیگر آن است که استرس و نشانه های تروماتیک بودن یک حادثه می تواند بصورت فوری و آنی تجلی پیدا کرده و قابل مشاهده شوند یا اینکه با تاخیر و پس از گذشت مدتی ظاهر شده و ادامه پیدا کنند
خشونت فیزیکی ؛ تجاوز و شکنجه یا جنگ و حوادث تروریستی و رویدادهایی طبیعی مثل سیل و زلزله میتوانند بعنوان حوادثی تروماتیک عوارض ماندگاری بر جای بگذارند.
تاب آوری و تروما هر دو متداول هستند.
در واقع، رفتار متداول در برابر تروما، تاب‌آوری است و تروما نیز خود پدیده‌ای متداول به شمار می‌رود.
منطق تاب‌آوری ، توانایی ترمیم، بازسازی و رشد پس از آشفتگی و حوادث تروماتیک است.
این مفهوم میتواند محور تمامی فعالیت‌ها و رویکردهای روان‌شناختی و اجتماعی در مواجهه موفق با تطهیر و درمان تروما باشد.
با مرور مختصری بر ادبیات تحقیق تاب‌آوری، متوجه خواهیم شد که چراغ امید به خانه تغییر و تاب‌آوری روشن است.
این معنا توسط یافته‌های نوروسایکولوژی و مطالعات مغزپژوهان نیز تأیید شده است.
چنانچه مغز بتواند تغییر کند، به یقین باورها و هیجانات یا احساسات انسان نیز توانایی تغییر و ترمیم دارند.
بنابراین، آدمی قادر به ترمیم خود و اندیشه‌ها یا عواطف جراحت‌دیده خود است.
تاب‌آوری علاوه بر توسعه مهارت‌های حمایت‌یابی و قدرت حل مسئله، امکان خودیاری و درمان خویشتن را نیز فراهم می‌کند.
با این حال، مردان بر اساس کلیشه‌های فرهنگی و اجتماعی و مفهوم سنتی مردانگی، کمتر به دنبال مراقبت‌های بهداشتی و خدمات سلامت روان هستند.
بررسی گزارشات نشان می‌دهد که زنان بیشتر به افسردگی و اضطراب دچار می‌شوند، در حالی که اختلالات مردان به علت عدم مراجعه تشخیص داده نشده و در محاسبات لحاظ نمی‌شوند؛ موضوعی که ممکن است نتایج را تغییر دهد.
الگوی سنتی مردانگی
چرا مردان کمتر به خدمات سلامت روان مراجعه میکنند؟ شاید بتوان پاسخ این سؤال را در الگوی سنتی «مرد قوی» یافت؛ مردی که در برابر درد زانو نمی‌نشیند، گریه نمی‌کند و قدرتمند است.
این تصویر از مفهوم مردانگی سنتی، مردی است که توانایی تنهایی را دارد و غم‌های خود را بر زبان نمی‌آورد. این تصور نادرست ممکن است مردان را با مشکلات و اختلالات روان‌شناختی جدی مواجه کند.
تغییرات مثبت در نگرش مردان
با این حال، شاهد افزایش شمار مردانی هستیم که امروز مسائل و مشکلات روانی خود را جدی می‌گیرند و به دریافت مراقبت‌های روانی تمایل نشان می‌دهند.
این نشان‌دهنده تحولاتی مثبت در الگوی مرد معاصر است که میتواند در زمینه دسترسی به حمایت‌های روانی و مراقبت‌های بهداشتی مؤثر باشد.
مردان امروز شهامت صحبت کردن از دردهای روانی خود را یافته‌اند.
این شجاعت در به اشتراک گذاشتن مشکلات میتواند گام مهمی در دستیابی به خدمات حمایتی و ارتقای سلامت روان اجتماعی مردان باشد.
آسیب‌پذیری و مشکلات عاطفی و روانی مردان با توجه به جایگاه آنها در سیستم‌های اقتصادی و اجتماعی بسیار حائز اهمیت است.
این واقعیت که دنیا توسط مردان مدیریت می‌شود، نشان‌دهنده چالش‌ها و تنش‌هایی است که آنها تجربه میکنند.
موضوعاتی مانند اعتیاد، خودکشی‌های خشونت‌آمیز و مشکلات دیگر ممکن است باعث شود که مردان بیشتر از زنان دچار آسیب شوند.
دکتر محمدرضا مقدسی، مدیر و موسس خانه تاب‌آوری ایران، در خاتمه تأکید می‌کند که دنیا به مردان سالم بیشتری نیاز دارد. تروما و تاب‌آوری مردان شایسته توجه بیشتری هستند؛ چراکه مردان نسبت به زنان در معرض مخاطرات شغلی، محیطی، اعتیاد، استرس، فرسودگی شغلی، طلاق و تنهایی بیشتری قرار دارند.
