مدیریت ریسک و تاب‌آوری دو روی یک سکه هستند.
مدیریت ریسک به پیش‌بینی و کاهش خطرات می‌پردازد، در حالی که تاب‌آوری به توانایی سیستم‌ها برای مقابله با خطرات غیرقابل پیش‌بینی و بازگشت به حالت تعادل اشاره دارد.
مدیریت ریسک شامل شناسایی، ارزیابی، و کاهش عوامل خطر است که می‌تواند به نتایج منفی منجر شود.
این فرآیند به سازمان‌ها کمک می‌کند تا از وقوع بحران‌ها جلوگیری کنند یا اثرات آنها را به حداقل برسانند
هم آیندی این دو مفهوم می‌تواند به سازمان‌ها و جوامع کمک کند تا در برابر بحران‌ها مقاوم‌تر شوند و حتی از آنها به عنوان فرصتی برای رشد استفاده کنند.
مدیریت ریسک، فرآیندی جامع است که برای شناسایی، ارزیابی، کنترل و کاهش اثرات و پیامدهای احتمالی رویدادها به کار می‌رود.
هدف از مدیریت ریسک، کاهش ریسک اجرایی فعالیت‌ها و فرآیندها تا سطح قابل قبول و دریافت تأیید از مدیریت ارشد است.
به طور کلی این مفهوم شامل تلاش سازمان‌ها برای شناسایی، ارزیابی و کنترل خطرات بالقوه‌ای است که آنها را تهدید می‌کنند.
مدیریت ریسک، فرآیندی است که به مدیران اجازه می‌دهد تا بین هزینه‌های عملیاتی و مالی اقدامات حفاظتی تعادل برقرار کنند و از طریق حفاظت از فرآیندهای کسب و کار که پشتیبان اهداف سازمان هستند، به منافع مربوطه دست یابند.
این فرایند، سازمان را قادر می‌سازد تا اهداف خود را با در نظر گرفتن خطرات و ریسک‌های موجود تعیین و پیگیری کند.
مدیریت ریسک همچنین با کنترل و کاهش تهدیدات بالقوه، یک کسب و کار را قادر می‌سازد تا ضمن کاهش هزینه‌های ناشی از آسیب‌های احتمالی، از خود در برابر عدم قطعیت محافظت کرده و موفقیت خود را تداوم ببخشد.
مدیریت ریسک به عنوان بخشی اساسی از مدیریت استراتژیک هر سازمان محسوب می‌شود.
این فرایند به سازمان‌ها کمک می‌کند تا به طور سیستماتیک خطرات مرتبط با فعالیت‌هایشان را شناسایی کنند.
یک رویکرد موفق در مدیریت ریسک باید با سطح خطر در سازمان متناسب و با دیگر فعالیت‌های سازمان هم‌راستا باشد.
مدیریت ریسک، ابزاری حیاتی برای مدیران و رهبران است که به آنها کمک می‌کند تا با دید بهتری به آینده بنگرند و تدابیر پیشگیرانه برای مواجهه با تغییرات و شرایط متغیر بازار و محیط کسب و کار اتخاذ کنند.
ریسک = احتمال × شدت
از جانب دیگر تاب‌آوری به توانایی سیستم‌ها برای مقاومت در برابر شوک‌ها، سازگاری با تغییرات، و بازگشت به حالت تعادل اطلاق شده است.
این مفهوم در سطوح فردی، سازمانی، و ملی قابل تعمیم است و شامل توانایی بازیابی و حتی رشد پس از بحران‌ها می‌شود.
تاب آوری (Resiliency) و مدیریت ریسک (Risk Management) دو مفهوم مهم در حوزه‌های مختلف، از جمله تحقیق عملیاتی، مدیریت پروژه، توسعه شهری، محیط زیست، و صنعت، هستند که به طور مستقیم با یکدیگر ارتباط دارند. این دو مفهوم نقش کلیدی در مواجهه با عدم قطعیت، تهدیدات، و شرایط بحرانی ایفا می‌کنند.
تاب آوری به عنوان توانایی یک سیستم، سازمان یا فرد برای مقابله با تغییرات ناگهانی، تهدیدات یا تنش‌ها و بازگشت به وضعیت قبل از بحران یا حتی بهبود و دستیابی به وضعیت بهتر تعریف می‌شود.
این مفهوم شامل توانایی تطبیق‌پذیری، یادگیری از تجربه، و بهره‌برداری از فرصت‌های جدید است.
مدیریت ریسک، از سوی دیگر، فرآیند شناسایی، ارزیابی، اولویت‌بندی و کنترل ریسک‌ها به منظور کاهش احتمال وقوع آنها و حداقل کردن تأثیرات آنها است.
این دو مفهوم، یکپارچگی و تعامل چشمگیری با یکدیگر دارند.
مدیریت ریسک به طور عمده به شناسایی و کاهش احتمال وقوع تهدیدات می‌پردازد، در حالی که تاب آوری بیشتر بر روی واکنش به تهدیدات واقعی و بازیابی سریع از آنها تمرکز دارد.
بنابراین، مدیریت ریسک می‌تواند به عنوان یک مرحله پیشگیرانه در فرآیند تاب آوری عمل کند. یعنی با شناسایی و مدیریت ریسک‌ها قبل از وقوع آنها، می‌توان از شدت و عمق آسیب‌های ناشی از تهدیدات کاهش داد و در نتیجه، فرآیند بازیابی را تسهیل کرد. به عبارت دیگر، مدیریت ریسک به عنوان یک ابزار پیشگیرانه و تاب آوری به عنوان یک استراتژی واکنشی عمل می‌کنند.
رابطه بین تاب آوری و مدیریت ریسک می‌تواند در سه سطح عمده مشخص شود: *پیش‌گیری*، *سازگاری* و **بازیابی**.
در سطح پیش‌گیری، مدیریت ریسک به کاهش احتمال وقوع بحران کمک می‌کند. در سطح سازگاری یا انطباق، تاب آوری به سیستم‌ها اجازه می‌دهد تا در برابر تغییرات ناگهانی یا تهدیدات خارجی تطبیق پیدا کنند. در سطح بازیابی، تاب آوری به سرعت بازگشت سیستم به وضعیت قبل از بحران یا بهبود آن کمک می‌کند.
در حالتی کلی بنظر میرسد مدیریت ریسک و تاب آوری مکمل یکدیگر هستند.
بدون مدیریت ریسک، تاب آوری ممکن است به دلیل عدم پیش‌بینی تهدیدات تحت فشار قرار گیرد. به همین ترتیب، بدون تاب آوری، مدیریت ریسک ممکن است تنها به کاهش احتمال وقوع تهدیدات محدود شود و نتواند با تأثیرات بلندمدت بحران‌ها سروکار داشته باشد.
بنابراین، ادغام این دو مفهوم به یک سیستم قوی‌تر و پایدارتر منجر می‌شود که قادر به مقابله با عدم قطعیت‌های جهانی و محلی است.
دکترمحمدرضا مقدسی در خاتمه این مطلب آورده است اکنون شاید بتوان گفت تاب آوری و مدیریت ریسک به عنوان دو عنصر اصلی در برنامه‌ریزی و تصمیم‌گیری های استراتژیک عمل می‌کنند و تلفیق آنها به سازمان‌ها و سیستم‌ها کمک می‌کند تا در برابر تغییرات و تهدیدات بهتر تطبیق پیدا کنند و به طور کلی، پایداری و عملکرد بهتری داشته باشند.
