تاب آوری تمرین پذیر است.

تمرین به معنای عمومی، فعالیت‌های تکراری و سیستماتیکی است که به منظور بهبود مهارت‌ها، قواعد یا توانایی‌های خاص انجام می‌شود.

تمرین پذیر بودن نشانگر قابلیت قابل تغییر بودن و پیشرفت بدن در واکنش به تمرین است.

تمرین پذیر بودن تاب‌آوری به معنای این است که افراد می‌توانند با تمرین و تلاش مداوم، مهارت‌های لازم برای مدیریت بحران‌ها را تقویت کنند.

تمرین می‌تواند در حوزه‌های مختلفی از جمله ورزشی، علمی، هنری، زبانی، روانی و حتی عاطفی صورت بگیرد.

چرا تاب آوری (Resiliency) را می‌توان تمرین کرد؟

تاب آوری به معنای توانایی فرد در مقابله با تنش‌ها، مشکلات و شرایط دشوار زندگی است. این توانایی به عنوان یک صفت یا مهارت نیست که تنها از طبیعت به افراد داده می‌شود؛ بلکه می‌توان آن را از طریق تمرین و تجربه توسعه داد.

این موضوع به این دلیل است که تاب آوری شامل عناصری مانند مدیریت تنش، حل مسئله، اعتماد به نفس، امیدواری و اجتماعی بودن است که همه آن‌ها قابل یادگیری و تقویت هستند.

دلایلی که نشان می‌دهد تاب آوری قابل تمرین است:

1. قابلیت تغییر مغز (Neuroplasticity): مغز انسان قابلیت تغییر و تطبیق دارد. وقتی به طور مداوم به چالش‌های جدید مواجه می‌شویم و به دنبال راه‌حل‌ها برای مشکلات می‌گردیم، شبکه‌های عصبی مغز ما تقویت می‌شوند و توانایی‌هایمان در مقابله با شرایط دشوار افزایش می‌یابد.مغز انسان یک سیستم پیچیده و قابل تطبیق است که قابلیت تغییر و توسعه را در طول زندگی نشان می‌دهد. این خصوصیت به نام “پلاستیسیته عصبی” به مغز اجازه می‌دهد تا در واکنش به تجربیات، یادگیری‌ها، محیط زیست و حتی آسیب‌های فیزیکی، اتصالات عصبی خود را تغییر و تنظیم کند. با یادگیری مهارت‌های جدید یا تمرکز بر فعالیت‌های خاص، مناطق مختلف مغز می‌توانند تقویت شوند و عملکرد بهتری داشته باشند. این قابلیت، امکان بازسازی و ترمیم عملکردهای از دست رفته در صورت آسیب‌های مغزی را نیز فراهم می‌کند و نشان‌دهنده انعطاف‌پذیری بی‌نظیر مغز انسان است. بنابراین، مغز ما همواره در حال تحول و تطبیق با شرایط جدید است.
2. آموزش از تجربه: هر بار که با یک مشکل سروکار داریم و آن را حل می‌کنیم، تجربه‌ای جدید به دست می‌آوریم که ما را برای چالش‌های بعدی آماده‌تر می‌کند. این فرآیند به نوعی “تمرین” است که تاب آوری ما را بالا می‌برد.این تجربه‌ها، همانند قطره‌هایی از دانش، در دریاچه وجود ما جمع می‌شوند و ما را برای چالش‌های بعدی قوی‌تر و آماده‌تر می‌سازند. این فرآیند پیوسته بهبود و رشد، شبیه یک تمرین استوار و سیستماتیک است که تاب‌آوری ما را تمرین داده و آن را تقویت میکند و ما را به سوی شکوفایی شخصی هدایت می‌کند. هر چالشی که پشت سر می‌گذاریم، نشانه‌ای از توانایی ما برای غلبه بر موانع و رسیدن به مقاصد بلندتر است، و این حلقه‌ی رشد، ما را به سوی یک زندگی پویا و معنادار هدایت می‌کند.
3. تقویت مهارت‌های حل مسئله: تمرین مهارت‌های حل مسئله و استراتژی‌های مدیریت تنش می‌تواند به ما کمک کند تا بهتر با شرایط دشوار زندگی مقابله کنیم. این مهارت‌ها به طور مستقیم به تقویت تاب آوری کمک می‌کنند.

   هنگامی که افراد یاد می‌گیرند راه‌حل‌های منطقی و خلاقانه برای مشکلات پیدا کنند، احساسات منفی ناشی از استرس و اضطراب کاهش می‌یابد. این مهارت‌ها افراد را قادر می‌سازد تا به جای اجتناب از مشکلات یا واکنش‌های عاطفی فوری، به دنبال راهکارهای قابل عمل بپردازند. درنتیجه، افراد با تمرین این مهارت‌ها، توانایی تحلیل وضعیت‌ها و تصمیم‌گیری بهتری را توسعه می‌دهند که به تقویت تاب‌آوری آنها کمک می‌کند.

   استراتژی‌های مدیریت تنش نقش مهمی در تقویت تاب‌آوری افراد دارد.با یادگیری روش‌هایی مانند تنفس عمیق، تمرين ذهن آگاه (Mindfulness)، و فعالیت‌های فیزیکی، افراد می‌توانند تأثیرات منفی تنش را کاهش دهند و بهبودی قابل ملاحظه در حالت روانی خود داشته باشند. این استراتژی‌ها به افراد کمک می‌کند تا تحت فشار نیز همواره رویکردی منطقی و تعاملی داشته باشند و از این طریق، تاب‌آوری خود را در برابر شرایط سخت افزایش دهند. بنابراین، ترکیب مهارت‌های حل مسئله و مدیریت تنش، راه مستقیمی برای تقویت تاب‌آوری و بهبود کیفیت زندگی انسان‌ها است.

4. تشکیل عادت‌های ذهنی سالم: تمرین فکر مثبت، امیدواری و بهره‌گیری از فرصت‌های پنهان در داخل چالش‌ها، می‌تواند به تقویت تاب آوری کمک کند. به عنوان مثال، یاد گرفتن اینکه چگونه به شکست‌ها با نگرش یادگیری نگاه کنیم، می‌تواند ما را قوی‌تر کند.

   تمرین فکر مثبت و امیدواری در مواجهه با چالش‌ها می‌تواند به عنوان یک ابزار قدرتمند برای تقویت تاب‌آوری عمل کند. وقتی که ما به مشکلات به عنوان فرصت‌های یادگیری نگاه می‌کنیم، نه تنها از بار روانی آن‌ها کاسته می‌شود، بلکه امکان رشد و پیشرفت نیز برای ما فراهم می‌گردد. این نگرش به ما کمک می‌کند تا از شکست‌ها درس بگیریم و به جای احساس ناامیدی، با نگاهی مثبت به آینده، راه‌حل‌های جدیدی برای مشکلات خود پیدا کنیم. ممکن است هر چالشی که با آن مواجه می‌شویم، می‌تواند یک فرصت پنهان باشد که ما را به سمت موفقیت و پیشرفت هدایت کند.

   یادگیری نحوه برخورد با شکست‌ها با نگرش یادگیری، یکی از کلیدهای تقویت تاب‌آوری است. وقتی که ما شکست‌ها را به عنوان بخشی طبیعی از مسیر رشد خود در نظر می‌گیریم، توانایی ما برای بازگشت به حالت عادی و ادامه مسیر افزایش می‌یابد. این رویکرد نه تنها باعث افزایش اعتماد به نفس ما می‌شود، بلکه ما را قادر می‌سازد تا در مواجهه با چالش‌های آینده، با قدرت و انگیزه بیشتری عمل کنیم. بنابراین، تقویت تفکر مثبت و امیدواری در زندگی روزمره، نه تنها به ما کمک می‌کند تا بر موانع غلبه کنیم، بلکه ما را به فردی مقاوم‌تر و موفق‌تر تبدیل می‌سازد.

5. تعهد به رشد شخصی: افرادی که به تعامل با چالش‌ها و یادگیری از آن‌ها پرداخته و به رشد خود پرداخته‌اند، تاب آوری بیشتری نسبت به افرادی که از چالش‌ها دوری می‌کنند، دارند.افرادی که از چالش‌ها دوری می‌کنند، ممکن است در کوتاه‌مدت احساس راحتی کنند، اما در بلندمدت با مشکلات بیشتری مواجه خواهند شد. این افراد معمولاً در برابر تغییرات و فشارها آسیب‌پذیرتر هستند و ممکن است نتوانند به خوبی با شرایط جدید سازگار شوند. عدم مواجهه با چالش‌ها باعث کاهش فرصت‌های یادگیری و رشد شخصی می‌شود و این امر می‌تواند منجر به احساس نارضایتی و ناامیدی شود.

   این افراد با پذیرش عدم قطعیت و سختی‌های زندگی، توانایی حل مسئله و مدیریت استرس را بهبود می‌بخشند و در نتیجه، قادر به جبران ضربات ناگهانی زندگی می‌شوند. هر چالشی که برطرف می‌کنند، تجربه‌ای جدید به حساب می‌آید که ذهن آن‌ها را گسترش می‌دهد و آن‌ها را برای چالش‌های بزرگتر آماده می‌سازد. در مقابل، افرادی که از چالش‌ها فرار می‌کنند، به دلیل عدم توسعه مهارت‌های لازم برای مقابله با مشکلات، در برابر تنش‌ها و سختی‌های زندگی ضعیف‌تر می‌مانند و احتمالاً با مشکلات بعدی به طور منفی رفتار خواهند کرد. بنابراین، پذیرش چالش‌ها و یادگیری از آن‌ها، یکی از مهم‌ترین عوامل توسعه تاب‌آوری و رشد شخصی است.

   دکتر محمدرضا مقدسی مدیر و موسس خانه تاب آوری در خاتمه این مطلب آورده است تمرین پذیر بودن تاب آوری نشانگر قابلیت تغییر انسان است و حتی در زمینه تاب آوری ورزشکاران نشانه پیشرفت بدن در واکنش به تمرین است.

چگونه می‌توان تاب آوری را تمرین کرد؟

1. مدیریت تنش: یاد گرفتن تکنیک‌های مدیریت تنش مانند تنفس عمیق، مدیتیشن، یا تمرینات روان‌شناختی می‌تواند تاب آوری را تقویت کند.
2. حل مسئله: تمرین حل مسائل مختلف، حتی در موارد کوچک، می‌تواند تاب آوری را بالا ببرد. این کار به ما کمک می‌کند که در برابر چالش‌های بزرگتر، راه‌حل‌های موثری پیدا کنیم.
3. افزایش اعتماد به نفس: انجام کارهای کوچک و دستاوردگی در آن‌ها می‌تواند اعتماد به نفس را افزایش دهد و ما را برای چالش‌های بزرگتر آماده کند.
4. تقویت روابط اجتماعی: داشتن یک شبکه پشتیبانی اجتماعی قوی می‌تواند به تقویت تاب آوری کمک کند. این موضوع نشان می‌دهد که ارتباط با دیگران و اشتراک گذاری دغدغه‌ها می‌تواند ما را قوی‌تر کند.
5. یادگیری از شکست: شکست‌ها را به عنوان فرصت‌های یادگیری در نظر بگیرید. هر بار که با یک شکست روبرو می‌شویم، باید بپرسیم که از این تجربه چه چیزی یاد گرفته‌ایم.

6. فعالیت‌های روانی و جسمانی: ورزش‌های فیزیکی و فعالیت‌های ذهنی مانند تأمل و نوشتن ژورنال، می‌توانند به تقویت تاب آوری کمک کنند.