والدین و سپس معلمین نقش مهمی در شکل‌گیری تاب آوری در کودکان و نوجوانان ایفا می‌کنند.
والدین به عنوان اولین مربیان، پایه‌های تاب آوری را از دوران کودکی با ایجاد محیطی امن و حمایت‌گر برای فرزندان خود می‌گذارند.
والدین، به‌عنوان نخستین مربیان زندگی فرزندان، نقش محوری در پرورش تاب‌آوری دارند.
آنها از طریق حمایت عاطفی، ایجاد امنیت روانی و مدل‌سازی رفتارهای مقاومت‌پذیر، به کودکان یاد می‌دهند که چگونه در برابر چالش‌ها ایستادگی کنند.
این فرآیند از ساده‌ترین موقعیت‌ها، مانند تشویق به تلاش مجدد پس از شکست در یک بازی، آغاز می‌شود و به تدریج به درک عمیق‌تری از پذیرش شکست به‌عنوان بخشی از رشد منجر می‌گردد.
والدینی که با صبر و همدلی به فرزندان خود گوش می‌دهند و آنها را در حل مسئله همراهی می‌کنند، بیش از هر چیز، خود را به‌عنوان الگوهایی از استقامت معرفی می‌کنند.
آنها با آموزش ارزش‌های اخلاقی، مهارت‌های اجتماعی و شیوه‌های مقابله با چالش‌ها، فرزندان خود را برای رویارویی با موانع زندگی آماده می‌کنند.
والدین با نشان دادن رفتارهایی مانند صبر، پایداری و انعطاف‌پذیری، الگوهای مثبتی را برای فرزندان خود به وجود می‌آورند.
پس از والدین، معلمین نیز نقش مهمی در تقویت تاب آوری دارند.
نقش معلمین در تقویت تاب‌آوری
پس از خانواده، معلمین به‌عنوان دومین حلقه از مربیان تاب‌آوری، فضایی ساختارمند برای رشد اجتماعی و عاطفی دانش‌آموزان فراهم می‌کنند.
آنها نه تنها دانش را منتقل می‌کنند، بلکه از طریق طراحی تکالیف چالش‌برانگیز، تشویق به کار گروهی و آموزش مهارت‌های حل تعارض، به دانش‌آموزان کمک می‌کنند تا با شکست‌ها و انتقادات به‌درستی کنار بیایند. معلمین با تأکید بر تلاش بیش از نتیجه، ذهنیت رشد را در دانش‌آموزان تقویت می‌کنند و آنها را متقاعد می‌سازند که توانایی‌هایشان قابل توسعه است.
این رویکرد، پایه‌های استواری برای مقابله با پیچیدگی‌های آینده می‌گذارد.
معلمین با ایجاد یک محیط آموزشی حمایتی و تشویق‌کننده، دانش‌آموزان را به تلاش و پشتکار در برابر موانع تشویق می‌کنند.
آنها با ارائه آموزش‌های لازم در مورد مدیریت استرس، حل مسئله و همکاری گروهی، دانش‌آموزان را برای مواجهه با چالش‌های مختلف آماده می‌کنند.
معلمین با ایجاد فرصت‌های یادگیری از شکست و تشویق به پایداری در برابر ناکامی‌ها، به دانش‌آموزان کمک می‌کنند تا تاب آوری خود را افزایش دهند و در مواجهه با مشکلات زندگی به عنوان افراد مستقل و پایدار عمل کنند.
تاب‌آوری کودکان در صورت همراهی والدین و معلمین تقویت می‌شود.
وقتی خانواده و مدرسه ارزش‌های مشترکی مانند مسئولیت‌پذیری، خلاقیت و پشتکار را ترویج می‌دهند، پیام‌های یکسانی به کودک می‌رسد و این امر سبب تثبیت رفتارهای مقاومت‌پذیر می‌شود.
به‌عنوان مثال، معلمی که با والدین در ارتباط باشد، می‌تواند نقاط ضعف و قوت دانش‌آموز را شناسایی کند و برنامه‌ای هماهنگ برای پشتیبانی از او طراحی کند.
این تعامل دوجانبه، محیطی یکپارچه ایجاد می‌کند که در آن کودک احساس تعلق و اعتماد به نفس می‌کند.
والدین و معلمینی که خود نمونه‌هایی از تاب‌آوری هستند، بدون اینکه از چالش‌ها فرار کنند، به فرزندان و دانش‌آموزان نشان می‌دهند که زندگی با وجود سختی‌ها، پر از فرصت‌های رشد است. این درس بی‌قید و شرط، بهترین میراثی است که می‌توان برای نسل آینده به جا گذاشت.
شایان توجه اینکه دانشگاه حکیم سبزواری در چارچوب ماموریت ملی تاب‌آوری فرهنگی-هویت‌محور، دوره‌های آموزشی مختلفی را برای تربیت مربی تاب‌آوری برگزار می‌کند.
این دوره‌ها بخشی از طرح جامع تاب‌آوری “از فرد تا فرهنگ” هستند که با همکاری چهره‌های علمی و کارشناسان برجسته در زمینه تاب‌آوری طراحی شده‌اند.
هدف اصلی این دوره‌ها، آشنایی معلمان و متخصصین با رویکردهای نوین تاب‌آوری و نحوه استفاده از این مهارت‌ها در مقابله با چالش‌های جمعیتی، اجتماعی و فرهنگی معاصر است.
دوره تربیت مربی تاب‌آوری به‌صورت کارگاه‌های آموزشی برگزار می‌شود که در آنها به روش‌ها و تکنیک‌های علمی و کاربردی برای پرورش تاب‌آوری آموزش داده می‌شود.
این دوره‌ها برای افرادی که در حوزه‌های روانشناسی، مشاوره، آموزش و سایر علوم رفتاری و انسانی فعالیت دارند، مناسب است و به آنها کمک می‌کند تا به عنوان مربی یا متخصص در زمینه تقویت تاب‌آوری و مهارت‌های روانشناختی فعالیت کنند.
انتظار میرود دانشگاه حکیم سبزواری با برگزاری دوره‌های تربیت مربی تاب آوری، نقش مهمی در توسعه تاب‌آوری فرهنگی-هویت‌محور کشور عزیزمان ایران ایفا کند.
